Etiket Bulutu

Bu köşe yazısında, Anayasa Mahkemesi'nin temyiz kanun yoluna ilişkin parasal sınırın iptali Kararı'na ilişkin Hürriyet Gazetesi yazarlarından Sayın Oya ARMUTÇU'nun soruları yanıtlandı.

“Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin 7326 Kanun” bugünkü (9 Haziran 2021 tarihli) Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Yazımızda bu Kanunun 3. maddesinde yer verilen “Kesinleşmemiş ve Dava Safhasındaki Alacaklar” basit ve anlaşılır olması bakımından soru-cevap ve tablolarla ele alınacak.

Anayasa Mahkemesi tarafından İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 28/7/2024 tarihli ve 7524 sayılı Kanun’un 54. maddesiyle değiştirilen ek 1. maddesinin (2) numaralı fıkrasının birinci cümlesinin “…ilk derece mahkemesi veya bölge idare mahkemesince nihai kararın verildiği tarihteki parasal sınır esas alınır.” bölümünün Anayasa’nın 2. ve 36. maddelerine aykırılığı ileri sürülerek iptaline karar verilmesi.

17.07.2024 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan “GEMAK GEMİ İNŞAAT SANAYİ VE TİCARET A.Ş. BAŞVURUSU”, dava açma sürelerini düzenleyen mevzuatların katı yorumlanması sonucu değerlendirilmesi mümkün olmayan ve öngörülemeyen durumların oluşmasının, mahkemeye erişim hakkını ihlal ettiğine ilişkindir.

Başvurucunun uyuşmazlığın sonucuna etkili iddia ve itirazlarının ilgili ve yeterli gerekçe ile karşılanmadığı anlaşıldığından gerekçeli karar hakkının ihlal edildiği sonucuna varılmıştır.

İlgili kararda yüksek enflasyon sebebiyle alacaklı için aşırı ve olağan dışı bir külfet oluşuyorsa bu durumda borca yalnızca %9'dan %24'e yükselmiş olan yasal faiz değil, TÜİK verilerine göre enflasyon farkının da yükletilmesi gerektiği üzerine hüküm kurulmuştur. Bu hükme göre borca kanuni faizin haricinde enflasyon farkı da uygulanacaktır. Buna istinaden kanuni faiz uygulanması halinde alacaklının enflasyon karşısında eriyecek olan borcuna enflasyon farkı da işletilerek alacaklının mağduriyeti giderilmiş olacaktır.

Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 326. maddesinin 2. fıkrasındaki hüküm kamulaştırmasız el atma sebebine dayalı tazminat davaları yönünden incelenmiştir. Buna göre kamulaştırmasız el atma sebebine dayalı tazminat davaları yönünden davanın kısmen kabul kısmen ret halinde, yani davadaki iki taraftan her biri kısmen haklı çıkarsa yargılama giderlerinin haklılık oranına göre paylaştırılacağı ifade edilmektedir. Yapılan inceleme sonucunda Hukuk Muhakemeleri Kanunu 326. Maddesinin 2. fıkrası kamulaştırmasız el atma sebebine dayalı tazminat davaları yönünden Anayasa’nın 13 ve 35. Maddelerine aykırı olduğu sebebiyle  iptal edilmiştir.

24.10.2023 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 26.07.2023 tarihli ve E: 2022/144, K:2023/137 sayılı Anayasa Mahkemesi kararıyla istinaf istemi ve süresine ilişkin olarak CMK m. 273/1'de yer alan "hükmün açıklanmasından itibaren" ibaresi kaldırılmaştır. Bu kararla literatürde süre tutum dilekçesi adı verilen uygulamaya son verilmiştir. İptal kararı yayımlanma tarihinde 9 ay sonra yürürlüğe girecektir.

Anayasa Mahkemesi, yabancı katılımcıya açık uluslararası bir ihale olduğu iddia edilen ihaleye ilişkin ihale kararı ve hak edişler üzerinden alınan damga vergisinin faiziyle iadesi talebiyle açılan davada verilen ret kararının, Anayasa’nın 36. maddesi kapsamında “adil yargılanma hakkı”na aykırı olduğuna karar verdi.

17.08.2023 tarihli ve 32282 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan, Anayasa Mahkemesi'nin ''İLHAN YÜRÜKASLAN BAŞVURUSU'' kararı, ıslah talebinin süresinde yapılmadığı gerekçesiyle reddedilmesinin mahkemeye erişim hakkını ihlal ettiği iddiasına ilişkindir.

02/08/2023 tarihli 2019/16060 başvuru numaralı AYM kararı yayımlandı. Başvurunun konusu görevden uzaklaştırma kararının iptal davası derdestken, kararın idarece kaldırılması ve mahkemenin iptal davasının esasını incelememesi sebebiyle karar hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

Anayasa Mahkemesi HAGB (Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması) hakkındaki CMK’nın 231/5 ila 231/14 fıkralarını iptal etti. İptal kararının yürürlüğünü ise 1 yıl erteledi. Çeşitli yönlerden Anayasa'ya aykırılık değerlendirmesi yapan Anayasa Mahkemesi, duruşmanın henüz başında sanığa, HAGB uygulanmasını kabul edip etmediğinin sorulmasının sanık üzerinde bir baskı oluşturduğunu; kanunun ilgili maddesinde itiraz kanun yolu düzenlenmesinin de mahkemeye erişim hakkını sınırladığını kararda belirtti. Kararda, HAGB düzenlemesi ve müsadere uygulamasının da Anayasa'nın mülkiyet hakkı ile ilgili maddesi göz önünde tutularak maliklere aşırı bir külfet yüklediği değerlendirildi. Benzer şekilde AYM, HAGB kurumunun kamu görevlisinin görevi sebebiyle işlediği ve Anayasa’nın 17. maddesi anlamında işkence, eziyet ve kötü muamele kabul edilen suçlar bakımından uygulanmayacağına dair yasal düzenlemenin bulunmaması ve ceza mahkemelerinin uygulamalarının da bu sorunu çözememesi Anayasa’nın 17. maddesinin devlete yüklemiş olduğu faillere fiilleriyle orantılı cezalar verilmesi ve mağdurlar açısından uygun giderimin sağlanması şeklindeki usul yükümlülüğü ile bağdaşmadığını vurguladı.

01.08.2023 tarihli Resmi Gazete'de 05.04.2023 karar tarihli ve 2023/83 Esas, 2023/69 Karar sayılı Anayasa Mahkemesi kararı yayımlandı. Yayımlanan karar,
kamulaştırma bedelinin tespiti için açılan davanın dört ay içinde sonuçlanmaması halinde, tespit edilen bedele kanuni faiz işletilmesini öngören Kamulaştırma
Kanunu 10. maddesi ile düzenlenen kuralın, Anayasa'ya aykırılığı nedeniyle iptali talebine ilişkindir.

22.07.2023 tarihli ve 32256 sayılı Resmî Gazete'de Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu'nun 2023/2 Esas ve 2023/4 Karar numaralı kararı yayımlandı.
Yayımlanan karar; vergilendirme işleminin dayanağı olan kanun hükmünün Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmesinin, yürürlükte olduğu dönemde
bu kanun hükmüne göre yapılmış işlemlerin vergi hatası kapsamında değerlendirilmesine imkân verip vermeyeceğine ilişkindir.

Vergi Usul Kanunu mükerrer madde 49'un (b) bendinin birinci fıkrasının iptal edilmesi ile dava açma süresine ilişkin olarak ortaya çıkan boşluk sebebiyle; Asgari ölçüde arsa ve arazi birim değerlerinin tespitine yönelik takdir komisyonu kararlarına karşı en geç anılan kararların alındığı yılın son gününe kadar dava açılabileceği hakkında Danıştay Vergi Daireleri Kurulu kararı.

07.03.2023 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan "İBRAHİM YILDIRIM BAŞVURUSU" işçilik alacağı nedeniyle açılan davaların aynı maddi olaya dayanılarak açılan başka davalarda verilen kararladan aksi bir sonuca ulaşılarak reddedilmesi nedeniyle hakkaniyete uygun yargılanma hakkının, yargısal sürecin uzun sürmesi nedeniyle de makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği iddialarına ilişkindir.

22.02.2023 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan "FİSUN BALIKÇIOĞLU BAŞVURUSU" konusu orman sınırları içinde kaldığı tespit edilen tapulu taşınmaz için tazminat ödenmemesi nedeniyle mülkiyet hakkının, yargılamanın uzun sürmesi nedeniyle de makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği iddialarına ilişkindir.

25 Ekim 2022 tarihli 31994 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Azmi OFLUOĞLU Başvurusu”sun konusu karar sonucunu değiştirebilecek nitelikteki esaslı iddianın karşılanmaması sebebiyle gerekçeli karar hakkının ihlaline ilişkindir.

27 Eylül 2022 tarihli 31966 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “OSMAN KIZILCAN BAŞVURUSU”nun konusu; mülke ulaşılamamasından kaynaklanan zararın tazmini için yapılan idari başvurunun süresinde görülmemesi nedeniyle mülkiyet hakkıyla bağlantılı olarak etkili başvuru hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

2 Eylül 2022 tarihli 31941 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “ÇOLAKOĞLU İNŞAAT TURİZM ENERJİ ÜRETİMİ SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ VE KANIK İNŞAAT LİMİTED ŞİRKETİ BAŞVURUSU”nun konusu; vergiyi doğuran işlemin vergi istisnası kapsamında olduğunu tevsik eden belgenin iptali nedeniyle mülkiyet hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

26.08.2022 tarihli ve 31935 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Tevfik Ayhan Başvurusu” olağanüstü hal tedbirleri kapsamında kanun hükmünde kararname ile kapatılan şirketin vergi yükümlülüklerinin ihlalinden doğan vergi ve cezanın kanuni temsilci adına tarh edilmesi nedeniyle mülkiyet hakkının ihlal edilmesine ilişkindir.

11 Ağustos 2022 tarihli ve 31920 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “ABDURRAHMAN BALTACI BAŞVURUSU” orman sınırları içinde kaldığı kesinleşmiş orman kadastrosu sonucunda tespit edilen tapulu taşınmaz için tazminat ödenmemesi nedeniyle mülkiyet hakkının ihlal edilmesi hakkındadır.

03.08.2022 tarihli ve 31912 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Çukurova İthalat ve İhracat Türk A.Ş. Başvurusu” ödeme emrine karşı açılan açılan dava reddedildiğinden uygulanan haksız çıkma zammının tahsilinden vergi borcu yeniden yapılandırıldığı halde vazgeçilmemesi nedeniyle mülkiyet hakkının ihlal edilmesine ilişkindir.

3 Ağustos 2022 tarihli ve 31912 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “RECEP YILMAZ YAZICIOĞLU BAŞVURUSU”nun konusu; elektronik ortamda tebliğe ilişkin zorunluluklara uyulmadığı gerekçesiyle vergi dairesince uygulanan özel usulsüzlük cezasının kanuni dayanağının bulunmaması nedeniyle suçta ve cezada kanunilik ilkesinin ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

02.08.2022 tarihli ve 31911 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan E:2021/119, K:2022/48 sayılı Anayasa Mahkemesi Kararı, ödeme emrine karşı açılan davanın reddi nedeniyle tahakkuk ettirilen haksız çıkma zammının iptaline ilişkin 6183 sayılı AATUHK’un md.58/5 fıkrasının Anayasanın 2., 13., 36., ve 125. maddelerine aykırı olduğu gerekçesiyle iptalini konu almaktadır.

20 Temmuz 2022 tarihli ve 31898 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan E:2022/19, K:2022/74 sayılı Anayasa Mahkemesi kararı ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin md.10/2’de yer alan “… avukatlık vekalet ücreti…” ibaresinin Anayasa’ya aykırı olduğu gerekçesiyle iptal edildiğine ilişkindir.

07.07.2022 tarihli ve 31889 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Anayasa Mahkemesi Kararı’nda; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 27. maddesinin 4. fıkrasına 19.01.2022 tarihli ve 7351 sayılı Kanun’un 2. maddesiyle eklenen 5. cümlenin Anayasa’ya aykırılığı ileri sürülerek iptaline karar verilmesi talep edilmiştir.

24 Mayıs 2022 tarihli 31845 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “İBRAHİM MANAV BAŞVURUSU”nun konusu; bedelsiz şekilde yeşil alan ve yol olarak terk edilen taşınmazların terk amacına aykırı kullanılması nedeniyle mülkiyet hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

20 Nisan 2022 tarihli ve 31815 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan "İsmail Avcı Başvurusu"nun konusu, işçilik alacağının ödenmemesi nedeniyle açılan belirsiz alacak davasında, davanın açılmasında hukuki yararın bulunmadığı gerekçesiyle dava şartı yokluğundan reddedilmesinin mahkemeye erişim hakkını, yargılamanın uzun sürmesi nedeniyle de makul sürede yargılanma hakkını ihlal ettiğine ilişkindir.

15.04.2022 tarihli ve 31810 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Anayasa Mahkemesi Kararı’nda; 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 341. maddesinin 2 numaralı fıkrasının birinci cümlesinin “kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkin davalar” yönünden incelenmesinin Anayasa’ya aykırı olduğuna ve söz konusunu normun iptaline karar verilmiştir.

12.04.2022 tarihli ve 31807 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Anayasa Mahkemesi Kararı’nda; 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun değiştirilen 278. maddesinin 3. fıkrasının (1) numaralı bendinde yer alan “Karı ve koca ile” ibaresinin Anayasa’nın 13., 35. ve 36. maddelerine aykırı olduğuna ve iptaline; kararın Resmî Gazete’de yayımlanmasından başlayarak dokuz ay sonra yürürlüğe girmesine karar vermiştir.

12.04.2022 tarihli ve 31807 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Türkan Aydoğmuş Başvurusu” kişinin iş yerinde uğradığı psikolojik tacize karşı Anayasanın 17. maddesi ile güvence altına alınan kişinin maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkının ihlal edildiğine ilişkindir.

7 Nisan 2022 tarihli ve 31802 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Ümit Karaduman Başvurusu”nun konusu, tutuklu olan başvurucuya gelen veya başvurucunun gönderdiği mektupların UYAP sistemine kaydedilmesinin özel hayata saygı hakkı ve haberleşme hürriyetinin ihlal edildiğine ilişkindir.

06.04.2022 tarihli ve 31801 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "TÜLAY GÜL BAŞVURUSU"nun konusu; kararın sonucunu değiştirebilecek nitelikteki esaslı iddiaların gerekçede karşılanmaması nedeniyle gerekçeli karar hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

6 Nisan 2022 tarihli 31801 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “AYŞE ORTAK BAŞVURUSU”nun konusu; öğretmen olarak çalışma izninin iptal edilmesi ve yeniden çalışma izni düzenlemesinin yasaklanması nedeniyle özel hayata saygı hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

İstanbul 7. Vergi Mahkemesi ve Bursa 17. Asliye Ceza Mahkemesi tarafından 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 340. maddesi, 359. maddesinin (b) fıkrasının son paragrafı ve 367. maddesinin dördüncü ve beşinci fıkralarının (29.04.2021 tarihli ve 7318 sayılı Kanun’un 5. maddesiyle eklenen dördüncü fıkra nedeniyle beşinci ve altıncı fıkralarının) Anayasa’nın 2, 11 ve 90. maddelerine aykırılığı ileri sürülerek iptallerine karar verilmesine ilişkin olarak talepte bulunulmuştur. İtiraz konusu kanun hükümlerinde aynı fiilin hem suç hem kabahat olarak nitelendirilmesi nedeniyle ceza ve vergi mahkemelerine özgü usullerin ve yaptırımların uygulanmasının, anılan mahkemeler arasında herhangi bir etkileşim olmadığı için yargılama neticesinde verilen kararlar arasında çelişki olması halinde dahi geçerli kabul edilmesinin hukuki güvenlik ilkesiyle bağdaşmadığı iddia edilerek Anayasa’ya aykırı olduğu ileri sürülmüştür.

24 Şubat 2022 tarihli 31760 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “ARZU KOCAKAYA VE DİĞERLERİ BAŞVURUSU”nun konusu; orman olarak tespit edilen taşınmaz için ödenen tazminatın yetersiz olması nedeniyle mülkiyet hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

18 Şubat 2022 Cuma günü 31754 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Kartal Surp Nişan Ermeni Kilisesi Mektebi Vakfı Başvurusu”nun konusu kamulaştırma amacı doğrultusunda kullanılmayan taşınmazın iade edilmemesi nedeniyle mülkiyet hakkının ihlal edildiğine ilişkindir.

11 Şubat 2022 tarihli ve 31747 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan "Samet Ayyıldız Başvurusu"nun konusu, Whatsapp yazışmalarının iş akdinin feshinde gerekçe olarak gösterilmesinin özel hayata saygı hakkını ve haberleşme hürriyetini ihlal edeceğine ilişkindir.

25 Ocak 2022 tarihli 31730 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “GÖKSAL ÇETİN VE İSMAİL TEMEL BAŞVURUSU”nun konusu; belediyenin hukuki el atma dolayısıyla verilen mahkeme kararı sonucu paydaşı olduğu taşınmazda ön alım hakkını kullanması nedeniyle “mülkiyet hakkı”nın ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

20 Ocak 2022 tarihli 31725 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “FENER MADEN YAPI İNŞAAT
OTELCİLİK TURİZM VE TİCARET LTD. ŞTİ. BAŞVURUSU”nun konusu taşınmazın kıyı kenar
çizgisi içinde kaldığı gerekçesiyle tapusunun iptal edilmesine rağmen tazminat ödenmemesi nedeniyle
“mülkiyet hakkı”nın ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

"ODS MEDİKAL TİCARET VE SANAYİ LTD. ŞTİ. Başvurusu"nun konusu, taahhüt edilen borcun ödenmemesi yahut uzun süre sonra ödenmesinin Anayasanın 35. maddesi ile güvence altına alınan mülkiyet hakkını ihlal ettiğine ilişkindir.

29 Aralık 2021 tarihli 31704 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “ELİF DEMİRKAYA VE DİĞERLERİ BAŞVURUSU”nun konusu, “İdarenin hizmet kusurundan kaynaklanan zararların tazmin edilmemesi” nedeniyle  “Kişinin maddi ve manevi varlığının korunması hakkı”nın ihlal edildiği hususuna ilişkindir.

20 Aralık 2021 tarihinde 31695 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Ayten SAKA ve Nurten SAKA başvurusunun konusu, mahfuz miras payının sağlar arası işlemlerle diğer mirasçılara aktarıldığı gerekçesiyle açılan tenkis davasının makul sürede sonuçlandırılmaması nedeniyle makul sürede yargılanma hakkının; yargılama sonucunda hükmedilen tazminatın güncel değeri karşılamaması nedeniyle mülkiyet hakkının ihlal edildiği iddialarına ilişkindir.

Ramazan Sağancığ başvurusunda, Anayasa Mahkemesi, Anayasa değişikliğinden sonra askeri yargının kaldırılmış olması sebebiyle açılan davada, mahkemenin AYİM tarafından görevsizlik kararı verilmesi halinde davanın idari yargıya intikal edeceği, zira derdestliğe sebebiyet vereceği gerekçesinin mahkemeye erişim hakkını ihlal ettiğine karar verilmiştir.

12 Ağustos 2021 tarihli 31566 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan, KENAN GÜL(2) başvurusunun konusu, avukat olan başvurucunun vekil sıfatıyla hareket ettiği davada dosyaya sunduğu dilekçede davanın karşı tarafına yönelik sözlerinden dolayı disiplin cezası ile cezalandırılmasının ifade özgürlüğünü ihlal ettiğine ilişkindir.

10 Ağustos 2021 tarihli 31564 sayılı Resmi Gazetede KUTBETTİN TURAN ve DİĞERLERİ başvurusuna ilişkin Anayasa Mahkemesi kararı yayımlandı. İlgili kararda, kara yolunda oluşan çökme sonucu binanın kullanılamaz duruma gelmesinde idarenin kusuru bulunmasına rağmen uğranılan zararın karşılanmaması nedeniyle mülkiyet hakkınnın ihlal edildiğine karar verildi.

Anayasa Mahkemesi: “Hem eşten hem babadan dolayı ölüm aylığı alınabilir. Bu durumun Kanuna aykırı olduğu gerekçesiyle iadesi talebi mülkiyet hakkının ihlalidir.” (Anayasa Mahkemesi’nin 21.04.2021 tarihli ve 2017/31861 B. No.lu Kararı)

Kararın gerekçesinde “aynı kanun hükmüne ilişkin farklı iki yorumun yürürlükte olmasının ve bu yorumlarım birbirine geçerlilik sağlayacak şekilde içtihadın birleştirilmemesinin öngörülebilirliği zayıflattığı” belirtilerek başka uyuşmazlıklar bakımından bireysel başvuru konusu yapılabilecek örnek bir karar verilmiştir.

Başvuru, komşu parselde bulunan ruhsata aykırı yapıyı idarenin yıkmamasından dolayı taşınmazın rayiç bedelinin altında satılması nedeniyle mülkiyet hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

Anayasa Mahkemesi 07.05.2021 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan Kararı ile kamulaştırmasız el atmalarda tazminata ilişkin mahkeme kararlarının kesinleşmedikçe icraya konulamayacağına ilişkin kanun hükmünü iptal etti

Anayasa Mahkemesi, 28.04.2021 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanan E: 2020/15, K: 2020/78 sayılı kararı ile Damga Vergisi Kanununun ek 2. maddesi ile Harçlar Kanununun ek 1. maddesinin dördüncü fıkralarında yer alan "...ve yabancı firmalarca da teklif verilen..." ibaresini Anayasaya aykırı bularak iptaline hükmetti.

"Gayrimenkullerde Miras ve Bağışın Vergilendirilmesi" isimli bu kitap; Av. Arb. Dr. Yusuf Burak Aslanpınar'ın Prof. Dr. Şükrü KIZILOT danışmanlığında hazırladığı “Gayrimenkulleri İvazsız İntikallerinin Vergilendirilmesinin Analizi ve Değerlendirilmesi” başlıklı yüksek lisans tezinin yeniden ele alınarak güncellenmesi, gerekli görünen kısımların eklenmesi ve değiştirilmesiyle oluşturulmuştur. Bu güncelleme yapılırken, akademik görüşlerin yanında güncel idari işlemler ve yargı kararları bir arada değerlendirilmiştir. 

Eserde, gayrimenkullerin miras veya bağış yoluyla edinilmesi, sahip olunması ve elden çıkarılması hukuki ve mali açılardan ele alınmıştır. Kitapta, miras kalan veya bağışlanan gayrimenkuller nedeniyle oluşabilecek vergi ve harç yükümlülükleri bir bütün olarak incelenmiştir. Eser; hem hukukçular, mali müşavirler, muhasebeciler ve diğer uygulamacıların merak edilebileceği muhtemel teknik konuları içerecek şekilde hem de bu kişilerden olmayan ancak konuyla doğrudan muhatap olabileceklere yönelik olarak iki yönlü bir rehber olması amacıyla hazırlanmıştır.

Dava açma sürelerinin belirlemesine ilişkin olarak başvurucunun davayı açtığı tarihte mevcut olmayan ve değerlendirilmesi mümkün olmayan bir duruma göre yaptığı yorumunun somut olayın özel koşullarında öngörülebilir olmadığı, başvurucunun mahkemeye erişimini aşırı derecede güçleştirerek başvurucuya şahsi olarak ağır ve orantısız bir külfet yüklediği değerlendirilmiştir.

Başvurucunun uyuşmazlığın sonucuna etkili iddia ve itirazlarının ilgili ve yeterli gerekçe ile karşılanmadığı anlaşıldığından gerekçeli karar hakkının ihlal edildiği sonucuna varılmıştır.

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’na 8/4/2022 tarihli ve 7394 sayılı Kanun’un 6. maddesiyle eklenen geçici 34. maddenin birinci fıkrasının ikinci cümlesinin Anayasa’nın 10. ve 36. maddelerine aykırılığı ileri sürülerek iptaline karar verilmesi talepleridir.

Anayasa Mahkemesi, 20.10.2011 tarihinde verdiği karar ile ceza dosyalarında istinaf ve temyiz kanun yoluna yapılacak başvurularda harç alınmasını "...Dolayısıyla kural, ödeme gücü olmayanlar bakımından mahkemeye erişim hakkını engelleyecek niteliktedir." şeklinde yaptığı açıklamalarını gerekçe göstererek Anayasaya aykırı bulmuş ve iptal etmiştir. 

Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 326. maddesinin 2. fıkrasındaki hüküm kamulaştırmasız el atma sebebine dayalı tazminat davaları yönünden incelenmiştir. Buna göre kamulaştırmasız el atma sebebine dayalı tazminat davaları yönünden davanın kısmen kabul kısmen ret halinde, yani davadaki iki taraftan her biri kısmen haklı çıkarsa yargılama giderlerinin haklılık oranına göre paylaştırılacağı ifade edilmektedir. Yapılan inceleme sonucunda Hukuk Muhakemeleri Kanunu 326. Maddesinin 2. fıkrası kamulaştırmasız el atma sebebine dayalı tazminat davaları yönünden Anayasa’nın 13 ve 35. Maddelerine aykırı olduğu sebebiyle  iptal edilmiştir.

6100 sayılı Kanun’un 28. maddesinin ibare değişikliği yapılan 2 numaralı fıkrasının “…kişilerin korunmaya değer üstün bir menfaatinin…” ibaresi ve yine aynı maddede bulunan “…yahut yargılama ile ilgili...” ibaresi Anayasal özel sınırlama sebepleri dışında da aleni yargılanma ilkesini sınırlaması sebebiyle iptal edilmiştir.

Ayrıca Tüketici Mahkemeleri'nde zorunlu arabulucuğun olmasına ilişkin iptal talebi reddedilmiştir.

İYUK'ta yer alan İstinaf Başvurusunda bulunulabilmesi için gereken alt sınıra dair maddenin adil yargılanma hakkını ihlal etmesi ve açık, net ve tereddüde yer vermeyecek şekilde düzenlememesi nedeniyle iptal edilmiştir.

Akaryakıt istasyonlarının mühürlenmesine ve faaliyetlerinin durdurulmasına ilişkin 7318 sayılı Kanun’un 10. maddesiyle eklenen (g) bendinin geçici olarak durdurma ve bu durdurma süresi içerinde kimseye lisans verilmeyeceği hükümleri iptal edildi.

Başvuru, zilyetlikle kazanma koşulları gerçekleşen ancak arkeolojik sit alanı ilan edilen taşınmazın Hazine adına tescili nedeniyle mülkiyet hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

18.08.2023 tarihli ve 32283 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan, Anayasa Mahkemesi'nin ''HALİL AKKAYA BAŞVURUSU'' kararı, başvurucunun derece mahkemesinden ceza davasında cezayı azaltabilecek veya ortadan kaldırabilecek bir olgunun araştırılması talebinin reddedilmesi nedeniyle silahların eşitliği ve çekişmeli yargı ilkelerinin ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

Uyuşmazlığın çözümü açısından, başvurucuların sonuca etkili, ayrı ve açık yanıt gerektiren iddialarının değerlendirilmemesi adil yargılanma hakkını ihlal eder nitelikte görülmüştür. Ayrıca, başvurucuların temel iddialarının ilk derece mahkemesinde tartışılmaması ve ileri sürülen esaslı iddiaların temyiz merciince de karşılanmaması yargılamayı bütünüyle adil olmaktan çıkarmış ve yeterli gerekçe standardının sağlanamadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Giderim açısından ise başvuruda tespit edilen adil yargılanma hakkı ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmasında hukuki yarar görülmüştür. İhlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmasının yeterli bir giderim sağlayacağı anlaşıldığından tazminat taleplerinin reddine karar verilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

İlgili başvuru, kamulaştırma bedelinin tespiti ve taşınmazın davacı adına tescili talebiyle açılan davada itiraz konusu kuralın Anayasa’ya aykırı olduğu kanısına varan Mahkeme, iptaline ilişkindir.

İlgili başvuru, 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun;

231. 231. maddesine 6/12/2006 tarihli ve 5560 sayılı Kanun’un 23. maddesiyle eklenen (5), (6), (7), (8), (9), (10), (11), (12) ve (13) numaralı fıkraların,
232. 231. maddesinin23/1/2008 tarihli ve 5728 sayılı Kanun’un 562. maddesiyle değiştirilen (14) numaralı fıkrasının,

Anayasa’nın 17. maddesine aykırılığı ileri sürülerek iptallerine karar verilmesi talebine ilişkindir.

19 Temmuz 2023 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan "AMELİA KUKUTARA VE DİĞERLERİ BAŞVURUSU" başvurucunun  taşınmazların kadastro çalışması sonucu üçüncü kişiler adına tescil edilmesi nedeniyle mülkiyet hakkının, yargılamanın uzun sürmesi nedeniyle makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği iddialarına ilişkindir.

2018/32667 başvuru numaralı "AHMET ALANAY VE DİĞERLERİ BAŞVURUSU"nun konusu bir taşınmazın gerçek değer tespiti yapılırken hangi hesap yöntemine göre belirlendiğinin belirtilmemesi ve ayrıca sonrasında hazırlanan bilirkişi raporunun başvurucuya tebliğ edilmemesinin etkin bir biçimde savunma yapılmasını engellemesi hakkındadır.

1 Haziran 2023 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan "Mutia Canan Karatay Başvurusu" başvurucunun bir televizyon programında yaptığı açıklamalar sebebiyle Türk Tabipler Birliği tarafından idari para cezası uygulanmasının ve bu cezanın mahkeme kararı ile kesinleşmesinin ifade özgürlüğünü ihlal ettiği iddialarına ilişkin olup Anayasa Mahkemesi bahsi geçen açıklamaların halk sağlığı açısından somut bir tehlike yaratadığı gerekçesi ile başvurucu hakkında idari para cezası uygulanmasını ifade özgürlüğünün ihlali olarak nitelendirmiştir.

Vergi Usul Kanunu mükerrer madde 49'un (b) bendinin birinci fıkrasının iptal edilmesi ile dava açma süresine ilişkin olarak ortaya çıkan boşluk sebebiyle; Asgari ölçüde arsa ve arazi birim değerlerinin tespitine yönelik takdir komisyonu kararlarına karşı en geç anılan kararların alındığı yılın son gününe kadar dava açılabileceği hakkında Danıştay Vergi Daireleri Kurulu kararı.

27 Nisan 2023 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan "İLYAS BULCAY BAŞVURUSU" sosyal medya üzerinden yapılan bir paylaşımdan hareketle başvurucuya idari para cezası kesilmesi sebebiyle ifade özgürlüğünün ihlal edildiği iddialarına ilişkindir.

21.03.2023 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan "MURAT ERGAN BAŞVURUSU", alkollü araç kullandığı iddiasıyla uygulanan idari yaptırım kararının iptali için yaptığı başvuruda başvurucunun usule ilişkin imkânlar noktasında dezavantajlı duruma düşürülmesi nedeniyle adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

Somut olayda alkolmetrenin yanlış ölçüm yaptığını ileri süren başvurucu, hastaneye müracaat ederek alkol testi yaptırmak istemiştir. Başvurucunun bu talebi Valiliğin genelgesi gerekçe gösterilerek reddedilmiştir. Halbuki başvurucunun toplatılmasını talep ettiği delil ancak devlet yardımıyla elde edilebilecek niteliktedir. Somut olayda ise başvurucunun toplanmasını talep ettiği delil, Valiliğin genelgesiyle engellenmiştir. Dolayısıyla başvurucuya kendisinin elde etme olanağı bulamadığı delilin aksini ortaya koyma hususunda makul imkânlar sunulmamıştır. Sonuç olarak başvurucu, usule ilişkin imkânlar noktasında dezavantajlı bir konuma düşürülmüş; yargılamada silahların eşitliği ve çelişmeli yargılama ilkeleri ihlal edilmiştir.

21.03.2023 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan Erdoğan Sönmez Başvurusu'nda başvurucu, taşınmazının yüz ölçümünün azaltılması sebebiyle 4721 sayılı Kanun'un 1007. maddesi kapsamında tazminat talebinde bulunmuştur. 4721 sayılı Kanun'un 1007. maddesi uyarınca tazminat davası açılabilmesi için yenileme kadastrosuna karşı iptal davası açılması zorunluluğu bulunmamaktadır. Satın aldığı taşınmazın yüz ölçümü azaltılan kişi, yenileme kadastrosuna karşı dava açmadan da devletin tapu sicilini düzgün oluşturma sorumluluğunu ihlal ettiği iddiasıyla tazminat davası açabilir.

07.03.2023 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan "İBRAHİM YILDIRIM BAŞVURUSU" işçilik alacağı nedeniyle açılan davaların aynı maddi olaya dayanılarak açılan başka davalarda verilen kararladan aksi bir sonuca ulaşılarak reddedilmesi nedeniyle hakkaniyete uygun yargılanma hakkının, yargısal sürecin uzun sürmesi nedeniyle de makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği iddialarına ilişkindir.

07.03.2023 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan "İDİL ALAKUŞ DERE BAŞVURUSU" işçinin davranışlarının işyerindeki üretime ve iş ilişkisi sürecine olumsuz bir etkisi olup olmadığı araştırılmadan, sosyal medya paylaşımı nedeniyle iş akdinin feshinin ifade özgürlüğünü ihlal etmesine ilişkindir.

25 Ekim 2022 tarihli 31994 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Azmi OFLUOĞLU Başvurusu”sun konusu karar sonucunu değiştirebilecek nitelikteki esaslı iddianın karşılanmaması sebebiyle gerekçeli karar hakkının ihlaline ilişkindir.

Başvurucu, mahkeme kararı ile tespit edilip kesinleşen alacağın mahkeme sürecinde enflasyon sebebiyle kaybettiği değerinin karşılanmaması mülkiyet hakkını ihlal eder iddiası ile Anayasa Mahkemesi'ne başvurmuştur. Başvuru sonucunda incelem yapılmış ve enflasyon karşısında değer kaybeden alacağın, mülkiyet hakkını ihlal ettiğine karar verilmiştir. 

Anayasa Mahkemesi Orman Kadastro Komisyonunca yapılan ilanın tebliğ hükmünde olduğu ve on yıl geçtikten sonra dava açılamayacağına dair Orman Kanunu'nun ilgili kurallarının Anayasa'ya aykırı olduğuna ilişkin itirazın reddine karar verdi

2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’na eklenen geçici 14. maddenin; birinci cümlesinde yer alan “...mahkeme kararları kesinleşmedikçe icraya konulamaz.” ibaresinin, ikinci cümlesinin, Anayasa’nın Başlangıç kısmı ile 2., 5., 10., 13., 15., 35., 36., 46., 56. ve 168. maddelerine aykırılığı ileri sürülerek iptallerine ve yürürlüklerinin durdurulmasına karar verilmesi talebidir.