Gayrimenkullerde Miras ve Bağışın Vergilendirilmesi

• 01.03.2025
• Av. Arb. Dr. Y. Burak ASLANPINAR

Gayrimenkullerde Miras ve Bağışın Vergilendirilmesi

Kitabın Açıklaması

Bu eserde, gayrimenkullerin miras veya bağış yoluyla edinilmesi, sahip olunması ve elden çıkarılması, hukuki ve mali yönleriyle ele alınmıştır. Kitapta, miras kalan veya bağışlanan gayrimenkuller nedeniyle oluşabilecek vergi ve harç yükümlülükleri bir bütün olarak incelenmiştir.

Eser; hem hukukçular, mali müşavirler, muhasebeciler ve diğer uygulamacıların merak edilebileceği muhtemel teknik konuları içerecek şekilde hem de bu kişilerden olmayan ancak konuyla doğrudan muhatap olabileceklere yönelik olarak iki yönlü bir rehber olması amacıyla hazırlanmıştır.

Kitabın yazarı Av. Arb. Dr. Y. Burak ASLANPINAR, Ankara Üniversitesi'ndeki hukuk lisans eğitiminin ardından Gazi Üniversitesi'nde maliye yüksek lisans ve doktora eğitimini tamamlamış olup, bu kitap, rahmetli Prof. Dr. Şükrü KIZILOT danışmanlığında hazırlanan "Gayrimenkulleri İvazsız İntikallerinin Vergilendirilmesinin Analizi ve Değerlendirilmesi" başlıklı yüksek lisans tezinin yeniden ele alınarak güncellenmesi, gerekli görünen kısımların eklenmesi ve değiştirilmesiyle oluşturulmuştur. Bu güncelleme yapılırken, akademik görüşlerin yanında güncel idari işlemler ve yargı kararları bir arada değerlendirilmiştir. Örneğin, intifa hakkı üzerinden veraset ve intikal vergisi alınması gerektiği yönündeki uygulamayı eleştiren yüksek lisans tezindeki yargıya taşınan yazar görüşleri doğrultusunda çıkan ve tez öncesi uygulamadan aksi yönde veraset ve intikal vergisi doğmadığı yönünde içtihat haline gelen yargı kararları kitaba eklenmiştir.

Kitap, Seçkin Yayınevi'nden fiziki olarak, internet sitesinden ve diğer yayınevleri ile dağıtım kanallarından edinilebilir.

Kitabın Konu Başlıkları

- Veraset ve İntikal, Değerli Konut, Emlak ve Gelir Vergisi, Tapu Harçları

- Vergilendirilmeyen, Vergiden İstisna ve Muaf Olan Durumlar

- İntifa Hakkı ve Kuru Mülkiyet

- Boşanma Karşılığı Edinilen Gayrimenkuller

- Güncel Yargı Kararları

Kitabın İçindekiler, Kaynaklar ve Kavramlar Dizini Bölümleri Aşağıdadır:

Kitabın İçindekileri

Önsöz 

7

Kısaltmalar 

17

GİRİŞ 

19

BİRİNCİ BÖLÜM

GAYRİMENKULLERİN İVAZSIZ (KARŞILIKSIZ) İNTİKALLERİNİN VERGİLENDİRİLMESİYLE İLGİLİ

GENEL AÇIKLAMALAR

1. GAYRİMENKULLERİN İVAZSIZ İNTİKALLERİYLE İLGİLİ KAVRAMLAR VE AÇIKLAMALARI 

21

1. Gayrimenkul 

21

1. Arazi 

22

2. Tapu Kütüğünde Ayrı Sayfaya Kaydedilen Bağımsız ve Sürekli Haklar 

22

1. Bir İrtifak Hakkı Bulunmalıdır 

22

1. İrtifak Hakkı Bağımsız Nitelikli Olmalıdır 

23

1. İrtifak Hakkı Sürekli Olmalıdır 

23

1. Hak Sahibi Tapu Siciline Kaydı Talep Etmelidir 

23

3. Kat Mülkiyeti Kütüğüne Kayıtlı Bağımsız Bölümler 

24

1. İvazsız İntikal 

25

1. İvazlı ve İvazsız İntikal Ayırımı 

25

2. Veraset ve İvazsız İntikal Ayırımı 

28

1. Mirasçılar, Ölüme Bağlı Tasarruflar ve Tenkis Davası 

30

1. Yasal Mirasçılar 

30

2. Ölüme Bağlı Tasarruflar, Saklı Paylı (Mahfuz Hisseli) Mirasçılar ve Tenkis Davası 

31

1. Ölüme Bağlı Tasarruflar 

31

1. Saklı Paylı Mirasçılar ve Tenkis Davası 

32

1. Gayrimenkulün Mirasçılara İntikali 

35

1. Gayrimenkulün Mirasçılara Elbirliği (İştirak) Halinde İntikali 

36

2. Gayrimenkulün Mirasçılara Paylı (Müşterek) Mülkiyet Halinde İntikali 

37

1. Bağışlama (Hibe) 

37

1. İntifa Hakkı 

39

1. Genel Olarak İntifa Hakkı 

39

2. İntifa Hakkının Konusu 

40

1. İntifa Hakkının Tesisen Kazanılması 

41

1. İntifa Hakkının Aslen Kazanılması 

41

1. İntifa Hakkının Kanunen Kazanılması 

41

1. İntifa Hakkının Zamanaşımı ile Kazanılması 

42

1. İntifa Hakkının Mahkeme Kararı ile Kazanılması 

42

4. Gayrimenkullerde İntifa Hakkının Sona Ermesi 

42

1. Gayrimenkullerde İntifa Hakkının Sona Erme Sebepleri 

42

1. Gayrimenkulün Tamamen Yok Olması 

42

1. Kamulaştırma 

42

1. Mahkeme Kararı 

43

1. Cebri İcra 

43

1. Ölüm, Kişiliğin Ortadan Kalkması ve Süre 

43

1. Terkin 

43

1. Sona Ermenin Sonuçları 

43

1. Kuru (Çıplak) Mülkiyet 

44

1. Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi 

45

1. Tanımı ve Konusu 

45

2. Şekli 

46

3. Güvencesi 

46

4. İptali ve Tenkisi 

47

5. Sona Ermesi ve Devredilemezliği 

50

İ. Rücu Şartıyla Bağış 

51

1. İVAZSIZ İNTİKALLERDE VERGİLENDİRMENİN AMAÇLARI VE GETİRİLİŞ NEDENLERİ 

53

1. Genel Olarak Servetin Vergilendirilmesinin Olumlu ve Olumsuz Yönlerinin Mali ve Sosyal Açıdan Değerlendirilmesi 

53

1. İvazsız İntikallerde Vergilendirmenin Amaçları ve Getiriliş Nedenleri 

54

1. Mali Açıdan 

54

2. Sosyal Açıdan 

55

III. İVAZSIZ İNTİKALLERİN VERGİLENDİRİLMESİNE OLUMLU VE OLUMSUZ YAKLAŞIM 

56

1. Olumlu Yaklaşım 

56

1. Olumsuz Yaklaşım 

57

İKİNCİ BÖLÜM

TÜRK VERGİ HUKUKU’NDA İVAZSIZ İNTİKAL EDEN

GAYRİMENKULLERİN VERGİLENDİRİLMESİ

1. GAYRİMENKULLERİN İVAZSIZ İNTİKALLERİNDE VERGİLENDİRMENİN GEÇİRDİĞİ AŞAMALAR 

59

1. Genel Olarak Servetin Vergilendirilmesinin Tarihçesi 

59

1. Türkiye’de İvazsız İntikaller Üzerinden Alınan Vergilerin Geçirdiği Aşamalar 

60

1. Birinci Aşama (Cumhuriyet Öncesi Dönem) 

60

2. İkinci Aşama (797 Sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu Dönemi) 

60

3. Üçüncü Aşama (7338 Sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu Dönemi) 

61

1. VERASET VE İNTİKAL VERGİSİ BAKIMINDAN İVAZSIZ İNTİKAL EDEN GAYRİMENKULLER 

62

1. Genel Olarak İvazsız Veraset ve İntikal Vergisi 

62

1. Verginin Konusu ve Uygulama Alanı 

62

1. Şahsilik İlkesine Göre Uygulama Alanı 

63

1. Mülkilik İlkesine Göre Uygulama Alanı 

63

2. Vergiyi Doğuran Olay 

63

3. Verginin Mükellefi 

64

4. Muafiyetler 

64

1. Kamu İdareleri 

65

1. Emekli ve Yardım Sandıkları ile Sosyal Yardım Kurumları 

65

1. Kamuya Yararlı Dernekler 

65

1. Siyasi Partiler 

65

1. Bazı Kurumlara Ait Teşekküller 

65

1. Kamu Yararına Kurulan Bazı Teşekküller 

66

1. Yabancı Devlet Temsilcileri 

66

1. Vakıf Muafiyeti 

66

5. İstisnalar 

66

1. Miras Hissesinin Bir Kısmı 

67

1. Sağlar Arası İvazsız İntikallerin Bir Kısmı 

67

1. Piyango ve İkramiyelerin Bir Kısmı ile Milli Piyango İkramiyesi 

67

1. Görev Sırasında Ölenlerden İntikal Eden Malların Bir Kısmı 

68

1. Rücu Şartıyla Yapılan Bağışlar 

68

1. Kuru Mülkiyet Halinde İntikal Eden Mallar 

68

1. Vergi Muafiyeti Tanınan Vakıflara Kuruluş veya Kuruluştan Sonra Tahsis Olunan Mallar 

69

1. Kültür ve Tâbiat Varlıklarını Koruma Kanunu Kapsamındaki Tescilli Taşınmaz Kültür Varlıkları 

69

6. Tarife 

69

7. Verginin Beyanı ve Beyan Süresi 

70

8. Zamanaşımı 

71

1. Gayrimenkullerin İvazsız İntikallerinin Veraset ve İntikal Vergisi Bakımından Vergilendirilmesi 

72

1. Gayrimenkul Sahibinin Ölümü Halinde Veraset ve İntikal Vergisi 

73

2. Gayrimenkulün Veraset Dışındaki Yollarla İvazsız İntikali Halinde Veraset ve İntikal Vergisi 

75

1. Bağışlama Halinde Veraset ve İntikal Vergisi 

75

1. Diğer İvazsız İntikallerin Veraset ve İntikal Vergisi 

76

3. İvazsız İntikal Eden Gayrimenkullerin Değerlemesi 

81

III. GELİR VERGİSİ BAKIMINDAN İVAZSIZ İNTİKAL EDEN GAYRİMENKULLER 

85

1. İvazsız İntikal Eden Gayrimenkullerin Elden Çıkarılmasının Ticari Kazanç Kapsamında Vergilendirilmesi (GVK md. 37/2–4) 

86

1. İvazsız İntikal Eden Gayrimenkullerin Değer Artış Kazancı Kapsamında Vergilendirilmesi (GVK mük. md. 80/1–6) 

88

1. İvazsız İntikal Eden Gayrimenkullerin Kira Geliri Üzerinden Alınan Gelir Vergisi (GMSİ) 

90

1. KATMA DEĞER VERGİSİ BAKIMINDAN İVAZSIZ İNTİKAL EDEN GAYRİMENKULLER 

90

1. EMLAK VERGİSİ BAKIMINDAN İVAZSIZ İNTİKAL EDEN GAYRİMENKULLER 

91

1. DEĞERLİ KONUT VERGİSİ BAKIMINDAN İVAZSIZ İNTİKAL EDEN GAYRİMENKULLER 

92

VII. HARÇLAR BAKIMINDAN İVAZSIZ İNTİKAL EDEN GAYRİMENKULLER 

94

1. Genel Olarak Harçların Tanımı, Unsurları ve Çeşitleri 

94

1. Tapu Harcının Matrahı 

95

1. Tapu Harcı Uygulaması Bakımından 01.01.2002 Tarihinden Önceki Durum 

96

2. Tapu Harcı Uygulaması Bakımından 01.01.2002–06.06.2008 Tarihleri Arasındaki Durum 

97

3. Tapu Harcı Uygulaması Bakımından 06.06.2008 Tarihinden Sonraki Durum 

99

1. Tapu Harcının Tarifesi 

101

1. Gayrimenkullerin İvazsız İntikali Bakımından Tapu Harcı Uygulaması 

102

1. Mirasçılara İntikal Eden Gayrimenkuller Bakımından Tapu Harcı Uygulaması 

102

2. Bağışlanan Gayrimenkuller Bakımından Tapu Harcı Uygulaması 

102

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

GAYRİMENKULLERİN İVAZSIZ İNTİKALLERİNİN VERGİLENDİRİLMESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

1. GAYRİMENKULLERİN İVAZSIZ İNTİKALLERİNİN VERGİLENDİRİLMESİNDE VERASET VE İNTİKAL VERGİSİ BAKIMINDAN ÖZELLİKLİ DURUMLAR 

103

1. Kuru (Çıplak) Mülkiyet ve İntifa Hakkının Veraset ve İntikal Vergisi Bakımından Vergilendirilmesi 

103

1. Sağlar Arası Kuru Mülkiyet İntikalinin Vergilendirilmesi 

104

1. Veraset Yoluyla İntikal Eden Kuru Mülkiyetin İntifa Hakkıyla Birleşmesi Durumunda Vergilendirme 

105

1. Kuru Mülkiyet Sahibi Mirasçılar Lehine İntifa Hakkından Feragat Edilmesi Durumunda Vergilendirme 

106

1. İntifa Hakkı Sahibinin Ölümü Durumunda Vergilendirme 

107

1. Kuru Mülkiyetin İntifa Hakkı Sahibine Bağışlanması Durumunda Vergilendirme 

108

1. İvazlı Olarak Alınan Kuru Mülkiyetin İntifa Hakkıyla Birleşmesi Durumunda Vergilendirme 

108

1. İntifa Hakkı Sahibinin Ölümü Üzerine Bedel Karşılığında Satın Alınmış Olan Kuru Mülkiyetle İntifa Hakkının Birleşmesi Durumunda Vergilendirme 

108

1. Bedel Karşılığında Satın Alınmış Kuru Mülkiyet Lehine İntifa Hakkından Feragat Edilmesi Durumunda Vergilendirme 

109

296. İntifa Hakkının ve Kuru Mülkiyetin VUK’un 296. Maddesine Göre Değerlemesi 

109

2. Kuru Mülkiyet ve İntifa Hakkının Vergilendirilmesine İlişkin Vergi İdaresi Düzenlemeleri 

110

1. Tebliğler 

110

1. İç Genelgeler 

113

1. Özelgeler (Muktezalar) 

114

3. Kuru Mülkiyet ve İntifa Hakkının Vergilendirilmesine İlişkin 2011 Yılından Önceki Tarihlerde Verilmiş Yargı Kararları 

120

4. Kuru Mülkiyet ve İntifa hakkının Vergilendirilmesine İlişkin Görüşümüz ve Bu Doğrultuda Oluşan Yakın Tarihli Güncel Yargı Kararları 

125

1. İntikali Mümkün Olmayan İntifa Hakkının Veraset ve İntikal Vergisinin Konusuna Girip Girmediği 

125

1. İntifa Hakkının İntikale Elverişli Olup Olmadığının Değerlendirilmesi 

125

1. İntikali Mümkün Olan Kuru Mülkiyetin Verginin Konusuna Girip Girmediğine İlişkin Değerlendirme 

130

1. Kuru Mülkiyet ve İntifa Hakkının Değerinin Tespiti 

131

1. Örneklerle İntifa Hakkı ve Kuru Mülkiyetin Veraset ve İntikal Vergisi Karşısındaki Durumu 

134

1. Yeni Alınan Gayrimenkulün Kuru Mülkiyeti ve İntifa Hakkının Farklı Kişiler Üzerine Yapılması Halinde Veraset ve İntikal Vergisi 

134

1. Tam Mülkiyetli Mevcut Gayrimenkulün Kuru Mülkiyetinin Bedelsiz Devri Halinde Veraset ve İntikal Vergisi 

135

1. Veraset Yoluyla Edinilmiş Kuru Mülkiyetin İntifa Hakkıyla Birleşmesi Halinde Veraset ve İntikal Vergisi 

136

1. İntifa Hakkı Tesis Edilmiş Kişiye, Veraseten veya Bağış Yoluyla Kuru Mülkiyetin de Geçmesi Halinde Veraset ve İntikal Vergisi 

137

1. İntifa Hakkı Tesis Edilen Kişinin Ölümü veya Bu Haktan Feragati ile Kuru Mülkiyetin Tekrar Tam Mülkiyete Dönüşmesi Halinde Veraset ve İntikal Vergisi 

138

1. Sağ Kalan Eşe Aile Konutunun Üzerinde İntifa Hakkı Özgülenmesinin Veraset ve İntikal Vergisi Bakımından Değerlendirilmesi 

138

1. Genel Olarak Sağ Kalan Eşe Aile Konutu Üzerinde İntifa Hakkı Özgülenmesi 

138

1. Katılma Alacağına Mahsuben Tesis Edilen İntifa Hakkı Bakımından Veraset ve İntikal Vergisi (TMK md. 240) 

140

1. Miras Payına Mahsuben Tesis Edilen İntifa Hakkı Bakımından Veraset ve İntikal Vergisi (TMK md. 652) 

141

1. Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinin Veraset ve İntikal Vergisi Bakımından Değerlendirilmesi 

141

1. Rücu Şartıyla Bağışın Veraset ve İntikal Vergisi Bakımından Vergilendirilmesi 

146

1. Boşanma Karşılığında İktisap Edilen Gayrimenkullerin Veraset ve İntikal Vergisi Bakımından Değerlendirilmesi 

149

1. Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamesinin Süresinden Sonra Verilmesi Halinde Uygulanacak Ceza 

151

1. GELİR VERGİSİ BAKIMINDAN ÖZELLİKLİ DURUMLAR 

154

1. İvazsız İktisap Edilen Arsa Payı Karşılığı Edinilen Bağımsız Bölüm Satışının Ticari Kazanç Bakımından Değerlendirilmesi 

155

1. Vergi İdaresi Düzenleme ve Uygulamaları 

155

2. Yargı Kararları 

157

3. Değerlendirme 

160

1. İvazsız İktisap Edilen Arsa Payı Karşılığı Edinilen Bağımsız Bölüm Satışının Değer Artış Kazancı Bakımından Değerlendirilmesi 

161

1. Vergi İdaresi Düzenleme ve Uygulamaları 

162

1. 25 Mart 2011 Tarihinden Önce 

162

1. 25 Mart 2011 Tarihi İtibariyle 

163

2. Yargı Kararları 

165

3. Değerlendirme 

167

III. KATMA DEĞER VERGİSİ BAKIMINDAN ÖZELLİKLİ DURUMLAR 

167

1. EMLAK VERGİSİ BAKIMINDAN ÖZELLİKLİ DURUMLAR 

169

1. Emlak Vergisi Değerinin Tespitinin Önemi ve Bu Tespite Dava Açılması 

169

1. Emlak Vergisi Değerinin Diğer Vergiler ve Harçlar Bakımından Önemi 

169

1. Veraset ve İntikal Vergisi Bakımından Emlak Vergisi Değerinin Önemi 

169

1. Kira Geliri Üzerinden Alınan Gelir Vergisi Bakımından Emlak Vergisi Değerinin Önemi 

169

1. Değer Artış Kazancı Üzerinden Alınan Gelir Vergisi Bakımından Emlak Vergisi Değerinin Önemi 

170

1. Harçlar Bakımından Emlak Vergisi Değerinin Önemi 

171

1. Değerli Konut Vergisi Bakımından Emlak Vergisi Değerinin Önemi 

171

2. Emlak Vergisine Esas Değerin Tespiti ve Bu Tespite Dava Açılması 

171

1. Müşterek (Paylı) ve İştirak Halinde (Elbirliği) Mülkiyette Emlak Vergisi Yükümlülüğü 

173

1. İntifa Hakkının Varlığı Halinde Emlak Vergisi Yükümlülüğü 

174

1. HARÇLAR BAKIMINDAN ÖZELLİKLİ DURUMLAR 

175

1. İntifa Hakkının Varlığı Halinde Tapu Harçları 

175

1. Tapu Harcı Bakımından İntifa Hakkının Gayrimenkulün Değerine Oranı 

175

2. İntifa Hakkının Kurulmasında Alınan Tapu Harcı 

175

3. İntifa Hakkının Terkininde Alınan Tapu Harcı 

176

4. Yeni Alınan Gayrimenkul Bakımından Tapu Harcı Uygulaması 

177

1. Örnek Olay 

177

1. İşlemin Mali Boyutu 

177

5. Mevcut Gayrimenkulün Karşılıksız Devri (Bağış) Bakımından Tapu Harcı Uygulaması 

179

1. Örnek Olay 

179

1. İşlemin Mali Boyutu 

180

6. Mevcut Gayrimenkulün Kuru Mülkiyetinin Bedel Karşılığı Satılması veya Satılmış Gösterilmesi Halinde Tapu Harcı Uygulaması 

180

1. Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi Bakımından Tapu Harçları 

181

1. GAYRİMENKULLERİN İVAZSIZ İNTİKALLERİNİN VERGİLENDİRİLMESİNDE KARŞILAŞILAN SORUNLARA ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 

181

1. İntifa Hakkı ve Kuru Mülkiyetin Vergilendirilmesine İlişkin Çözüm Önerisi 

181

1. Eşe ve Çocuklara İvazsız Olarak İntikal Eden Gayrimenkullerin Vergilendirilmesine İlişkin Öneri 

183

1. Veraset ve İntikal Vergisinin Kaldırılmasına İlişkin Öneriler Hakkında Değerlendirme 

185

Sonuç 

187

Kaynakça 

191

Kavramlar Dizini 

199