• Tarih: 17.01.2024
  • Yazar: Stj. Av. Ahmet Hakan Kütükoğlu

AYM Hasar Tespit Raporlarında Asıl İşlemle Birlikte Dava Açılması Zorunluluğunu Kaldırdı

Anayasa Mahkemesi 30.11.2023 tarihinde E.2023/134 numaralı dosyada, 7269 sayılı Umumi Hayata
Müessir Afetler Dolayısiyle Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun’un 1051 sayılı
Kanun’un 1 maddesiyle değiştirilen 13 maddesinin (a) fıkrasına 4864 sayılı Kanun’un 1 maddesiyle
eklenen altıncı paragrafın birinci cümlesinde yer alan “…hasar tespit raporları ancak asıl işlemlerle
birlikte dava konusu edilebilir.” ibaresinin Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline karar vermiştir.
Bu kararın verilmesiyle aslında depremden etkilenen insanların hasar tespit raporları için dava yoluna
başvurma işlemlerini kolaylaştırmak amaçlanmıştır. Şöyle ki; bir afet meydana geldiğinde idare
tarafından afetin meydana geldiği arazinin durumu ile bütün yapılar ve kamu tesisleri incelenerek, bir
raporu düzenlenir. Bu rapora hasar tespit raporu denir. Hasar tespit raporu ilan edildikten sonra 30
gün içerisinde ilgili idareye itiraz şeklinde başvuru yapılabilir. Yapılan bu itiraz sonucunda idare itirazı
reddederse veya 30 günlük itiraz süresi içerisinde ilgili kişi rapora itiraz etmezse rapor kesinleşir. Bu
noktadan sonra kesinleşmiş hasar tespit raporuna karşı başvurulabilecek tek yol dava yoludur. Dava
yolunu tercih etmek isteyenler tarafından idari dava açma süresi olan 60 gün içerisinde İdare
Mahkemlerinde dava açma yoluna gidilebilir. AYM tarafından yapılan yeni düzenleme öncesinde
hasar tespit raporuna karşı dava açmak isteyen ilgililer tarafından direkt olarak raporda yazan hasar
kodlarına dava açılamıyor, hasar tespit raporuna itiraz etmek için idarenin kurduğu asıl işlemle birlikte
dava açılması gerekiyordu. Asıl işlem denilerek kanun koyucu tarafından ifade edilmek istenen husus;
idarenin raporla beraber vermiş olduğu yıkım ve tahliye kararları ve benzeri idari işlemlerdir.
İdare, bir işlem tesis edilirken beraberinde hasar tespit raporu sunulduğu taktirde yukarıda izah
edildiği şekilde dava yoluna başvurulduğu durumda başvuran tarafından bir hak kaybı yaşanmıyordu.
Lakin hasar tespit raporu sonucunda “Az Hasarlı” veya “Hasarsız” gibi idari işlem tesis edilmesine
gerek duyulmayan sonuçlar çıktığı taktirde, ev sahipleri tarafından bu hususa ilişikin başvuru
yapılamıyordu. Rapor sonucunda “Az Hasarlı” veya “Hasarsız” gibi sonuçlar alan insanlar için
düzenlenen rapora itiraz etmek için sebepleri yok gibi gözükse dahi hasar tespit raporları beraberinde
bir idari işlem tesis edilmese dahi aslında bir bakıma ilgili taşınmazı depreme dayanıklılık ve tekniğe
uygunluk nitelikleri bakımından etiketlemektedir. Örneğin, bir yapı üzerinde yapılan hasar tespit
raporu ile, bu yapının teknik açıdan riskli veya depreme dayanıksız olduğu belirlenebilir. Bu durumda,
mal sahibinin mülkiyet hakkını etkilenebilir. Çünkü bu tür bir etiketleme, taşınmazın değerini
düşürebilir veya belli kullanım kısıtlamalarını beraberinde getirebilir. “Az Hasarlı” veya “Hasarsız” gibi
beraberinde idari işlem tesis edilmeyen hasar tespit raporların düzenlenmesi sonucu yapının
ekonomik değerini negatif yönde etkilemekle beraber bu durumlar için düzenlenen bir yargı yolu da
bulunmamaktadır.
İlgili kanun hükmü Anayasa’nın Temel Hak ve Hürriyetlerin Korunması başlıklı 40 Maddesinde
“Anayasa ile tanınmış hak ve hürriyetleri ihlâl edilen herkes, yetkili makama geciktirilmeden başvurma
imkânının sağlanmasını isteme hakkına sahiptir.” şeklinde yapılan ifadeyle çelişmektedir. Şöyle ki;
Anayasa metninde açık bir şekilde hak ve hürriyetleri ihlal edilen herkese yetkili makamlara başvurma
hakkı tanınmıştır. Lakin 7263 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısiyle Alınacak Tedbirlerle
Yapılacak Yardımlara Dair Kanun metninde ifade edildiği üzere idari bir işlem düzenlenmediği takdirde
yetkili makama başvuru hakkı kısıtlanmıştır. Bu noktada AYM’nin
“25. Bu yönüyle kural, yapılacak asıl işlemlere esas olmak üzere, fen kurulları tarafından düzenlenen
hasar tespit raporlarının ancak asıl işlemlerle birlikte dava konusu edilebileceğini
öngörmek suretiyle Anayasa'nın 35 maddesinde güvence altına alınan mülkiyet hakkı ile bağlantılı
olarak Anayasa'nın 40 maddesinde düzenlenen etkili başvuru hakkına aykırılık oluşturmaktadır.
26 Açıklanan nedenlerle kural, Anayasa’nın 35 ve 40 maddelerine aykırıdır. İptali gerekir.” Şeklinde
yapmış olduğu açıklamlarıyla hasar tespit raporlarının idari işlemden bağımsız dava konusu
edilmesinin de önü açılmıştır.
16.01.2024 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan E.2023/134 numaralı Anayasa Mahkemesi kararı ile
“…hasar tespit raporları ancak asıl işlemlerle birlikte dava konusu edilebilir.” ibaresi kanun metninden
çıkarılmıştır. Yeni düzenlemenin ardından hasar tespit raporuna karşı dava açmak isteyenler tarafından
öncelik olarak hasar tespit raporu yayımlandıktan sonra ilanı yapan ilgili kuruma 30 günlük süre
içerisinde bir başvuruda bulunulup ilan edilmiş rapora itiraz edilmelidir. Ardından İdare tarafından
itiraza ret kararı gelmesiyle veya 30 günlük süre içerisinde idareden bir cevap alınmaması durumunda
idarenin itirazı zımen reddetmiş sayılmasıyla beraber hasar tespit raporu kesinleşmiş sayılacaktır ve 60
günlük idari dava açma süresi içerisinde taşınmazın bulunduğu yerdeki idare mahkemelerinde idari
işlemden bağımsız bir şekilde yalnızca hasar tespit raporuna karşı dava açılabilecektir.

Karar Metnine Ulaşmak İçin Tıklayınız

https://www.aslanpinar.combilgi-bankasi/guncel/aym-hasar-tespit-raporlarinda-asil-islemle-birlikte-dava-acilmasi-zorunlulugunu-kaldirdi
Etiketler
Diğer Makaleler