Derdest Bir Davada Hukuki Yararın Artık Bulunmaması Gerekçesiyle Mahkemenin Esas İncelemesi Yapmaması Karar Hakkını İhlal Eder.

• Tarih: 03.08.2023
• Yazar: Stj. Öğr. Ayşe Sena İMAT

Derdest Bir Davada Hukuki Yararın Artık Bulunmaması Gerekçesiyle Mahkemenin Esas İncelemesi Yapmaması Karar Hakkını İhlal Eder.

02/08/2023 tarihli 2019/16060 başvuru numaralı AYM kararı yayımlandı. Başvurunun konusu görevden uzaklaştırma kararının iptal davası derdestken, kararın idarece kaldırılması ve mahkemenin iptal davasının esasını incelememesi sebebiyle karar hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

Karardan özetle, İhlalin mahkeme kararından kaynaklandığı veya mahkemenin ihlali gideremediği durumlarda Anayasa Mahkemesi 6216 sayılı Kanun’un 50. Maddesinin 2. Fıkrası ile Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü ’nün 79. Maddesinin 1.fıkrasının (a) bendi uyarınca, ihlalin ve sonuçların ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapmak üzere kararın bir örneğinin ilgili mahkemeye gönderilmesini hükmeder. Anılan yasal düzenleme usul hukukundaki benzer kurumlardan farklı olarak, ihlali ortadan kaldırmak amacıyla yeniden yargılama sonucunu doğuran ve bireysel başvuruya özgülenen bir giderim yolunu öngörmektedir. Bu nedenle Anayasa Mahkemesi tarafından ihlal kararına bağlı olarak yeniden yargılama kararı erildiğinde usul hukukundaki yargılamanın yenilenmesi kurumundan farklı olarak ilgili mahkemenin yeniden yargılama sebebinin varlığını kabul hususunda herhangi bir takdir yetkisi bulunmamaktadır. Dolayısıyla böyle bir kararın kendisine ulaştığı mahkemenin yasal yükümlülüğü, ilgilinin talebini beklemeksizin Anayasa Mahkemesinin ihlal kararı nedeniyle yeniden yargılama kararı vererek devam eden ihlalin sonuçlarını gidermek üzere gereken işlemleri yerine getirmektir.

Somut olayda özetle, başvurucu Türkiye’nin Bahreyn Büyükelçiliğinde ticaret kadrosunda görev yapmakta iken Ekonomi Bakanlığınca 13/02/2017 tarihinden itibaren Ankara’da beş gün süre ile görevlendirildiği tebligatı yapılmıştır.
Başvurucu Ankara’ya geldikten sonra kadrosunun bulunduğu idare, Milli Güvenliği Tehdit Ededen Örgüt ve Yapılarla İrtibatlı Kamu Çalışanları Hakkında 2016/4 Başbakanlık Genelgesi’ne atıf yapılarak başvurucuyu 14/2/2017 tarihinden görevden uzaklaştırmıştır.
Başvurucu görevden uzaklaştırma işlemine karşı 17/4/2017 tarihinde İdare Mahkemesine iptal davası açmıştır. Dava sürüyorken başvurucu 19/7/2017 tarihinden itibaren emekliliğe ayrılmak için yazılı dilekçe vermiştir.
Başvurucunun emekliliğe ayrılma dilekçesini takiben ilgili idare görevden uzaklaştırma işlemini kaldırmıştır. Başvurucu 19/7/207 tarihinde Ekonomi Bakanlığı Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğünde göreve başlamış ve 20/11/2017 tarihinde emekliliğe ayrılmıştır.

Ankara 12. İdare Mahkemesi 6/7/2018 tarihli kararıyla, görevden uzaklaştırma işleminin somut ve geçerli bir sebebe dayanmadan kaldırılmasından dolayı iptaline karar vermiştir. Davalı İdare; İstinafa başvurmuş, Ankara Bölge İdare Mahkemesi 2. İdari Dava Dairesi 15/2/2019 tarihli kararıyla, ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına, konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına hükmetmiştir. Mahkeme gerekçesinde; dava derdest iken İdarenin başvurucu hakkında verilen görevden uzaklaştırma işlemini kaldırdığını, konusuz kalan dava hakkında karar verilmesine olanak bulunmadığını ifade etmiştir.
Kesin karar başvurucuya 15/4/2019 tarihinde tebliğ edilmiştir.
Başvurucu 7/5/2019 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

Yapılan incelemede, Anayasa Mahkemesinin birçok kararında benzer meseleleri değerlendirdiği görülmüştür. Bu kararlarda Kamu görevlileri hakkında tesis edilen işlemler hakkında açılan davaların yargılama sırasında kamu görevlisi statülerinin herhangi bir nedenle sona ermesi durumunda dahi idari işlemle olan menfaat bağının ortadan kalkmayacağı belirtilmiş; böylece alınacak yeni bir idari kararla davacının iptalini istediği işlemle ilişkisini kesmek suretiyle dava konusu işlemin yargı denetimi dışına çıkarılmasının engelleneceği ifade edilmiştir.
Bu durumda karar hakkının ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmasında hukuki yarar bulunmaktadır. Yapılacak yeniden yargılama ise bireysel başvuruya özgü düzenleme içerek 6216 sayılı Kanun’un 50. Maddesinin 2. Fıkrasına göre ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılmasına yöneliktir. Bu kapsamda yapılması gereken iş, yeniden yargılama kararı verilerek Anayasa Mahkemesini ihlal sonucuna ulaştıran nedenleri gideren, ihlal karında belirtilen ilkelere uygun yeni bir karar verilmesinden ibarettir. Bu sebeple kararın bir örneğinin yeniden yargılama yapılmak amacıyla dosyanın Ankara Bölge İdare Mahkemesi 2. İdari Dava Dairesine gönderilmesine karar verilmesi gerekmektedir. Yargılama giderlerininse başvurucuya ödenmesine karar verilmesi gerekir.

Kararın tam metni için tıklayınız.