İhale damga vergisi istisna belgesinin idare tarafından iptal edilmesi mülkiyet hakkını ihlal eder

• Tarih: 02.09.2022
• Yazar: Stj. Av. Selman YEŞİL

İhale damga vergisi istisna belgesinin idare tarafından iptal edilmesi mülkiyet hakkını ihlal eder

2 Eylül 2022 tarihli 31941 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “ÇOLAKOĞLU İNŞAAT TURİZM ENERJİ ÜRETİMİ SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ VE KANIK İNŞAAT LİMİTED ŞİRKETİ BAŞVURUSU”nun konusu; vergiyi doğuran işlemin vergi istisnası kapsamında olduğunu tevsik eden belgenin iptali nedeniyle mülkiyet hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

OLAY

Başvurucular, Ekonomi Bakanlığına müracaat ederek “İhracat, Transit Ticaret, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ile Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası Hakkında Tebliğ” uyarınca; vergi, resim ve harç istisna belgesi verilmesini talep etmiştir. Ekonomi Bakanlığın tarafından başvuruculara istisna belgesi verilmiştir. 

Başvurucuların üzerinde kalan ihale, istisna belgesinin verilmesi üzerine Damga Vergisi Kanunu uyarınca damga vergisinden; Harçlar Kanunu uyarınca da harçtan müstesna hâle gelmiştir.

Ancak olayın devamında, başvurucular adına düzenlenen istisna belgesi, ihaleye katılan yabancı firmanın teklifinin belge eksikliği nedeniyle değerlendirmeye alınmadığının anlaşılması üzerine geri alınmıştır. 

Buna bağlı olarak başvurucular, damga vergisi ve harç ödeme yükümlülüğü altına girmiştir.

BAŞVURUCUNUN İDDİALARI

Başvurucular, ihaleye yabancı firmanın katıldığını ve istisna belgesi düzenlenmesinin şartlarının oluştuğunu belirtmiş; istisna belgesinin sonradan geri alınmasının belirlilik ve öngörülebilirlik ilkelerini ihlal ettiğini savunmuştur. 

Başvurucular, İhracat Tebliği'nde yabancı firmalar tarafından verilen teklifin geçerli olması şartının bulunmadığını ileri sürmüş; belirlilik koşulu sağlamayan müdahalenin mülkiyet hakkını ve adil yargılanma hakkını ihlal ettiği iddiasında bulunmuştur.

ANAYASA MAHKEMESİ’NİN OLAYA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMESİ

-Anayasa Mahkemesi Kararı’nın ilk bölümünde; mülkiyet hakkını, temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılmasına ilişkin genel ilkeler çerçevesinde değerlendirip  müdahalenin kanuna dayalı olması için öncelikle şeklî manada bir kanunun varlığını zorunlu kılacağı belirtmiştir. 

-Kararın devamında, konuya ilişkin bir başka Anayasa Mahkemesi Kararına yer verilmiştir. İlgili kararda;

“-Bir ihalenin yerli ve yabancı katılımcılara açık olmasının bu ihalenin uluslararası ihale kabul edilebilmesi için yeterli olmadığını,

-Ayrıca yabancı firmalarca da teklif verilmesi gerektiğine işaret edilerek bu çerçevede ihaleye yabancı firmalarca teklif verilip verilmemesine göre ihalenin uluslararası ihale niteliğinin değişeceğini,

-Teklif sunma aşamasında ihaleye uluslararası ihale niteliği kazandıracak olan yabancı firmalarca da teklif verilmesi şartının gerçekleşip gerçekleşmeyeceği bilinemediğinden damga vergisi ve harç ödemelerinin maliyet hesabına dâhil edilip edilmemesi hususunda katılımcılar açısından öngörülemez ve belirsiz bir durumun ortaya çıktığını, 

-Bu durumun ise, ihale uhdesinde kalan katılımcının söz konusu ihaleden kaynaklanan işlemler ve düzenlenen kâğıtlar nedeniyle ödemek zorunda olduğu damga vergisi ve harçlara ilişkin istisnadan yararlanma imkânının bulunup bulunmadığı konusunda bir belirsizliğe yol açtığı,

-Ayrıca bu konuda oluşan öngörülemezliği ortadan kaldırabilecek herhangi bir kanuni güvencenin veya mekanizmanın bulunmadığı” tespitinde bulunulmuştur.

Bu nedenle, ihaleye teklif sunan firmanın teklifinin değerlendirmeye alınmamış olmasının istisnadan yararlanılmasına engel oluşturmadığı kabulünün kanuni dayanağının bulunup bulunmadığı meselesinin ayrıca incelenmesine Anayasa Mahkemesi tarafından gerek görülmemiştir.

Bu itibarla Anayasa Mahkemesi tarafından, istisna belgesinin geri alınması suretiyle başvurucuların mülkiyet hakkına yapılan müdahalenin öngörülebilirlik kriteri sağlayan bir kanuna dayanmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Tüm bu açıklanan gerekçelerle; Anayasa Mahkemesi tarafından, Anayasa'nın 35. maddesinde güvence altına alınan mülkiyet hakkının ihlal edildiğine karar verilmiştir.

Kararın tam metni için tıklayınız.