Orman olduğu gerekçesiyle tapu iptal ve tesciline karar verilen özel mülkiyetteki taşınmaza ilişkin tazminat hesabına, mülkiyetin yitirildiği tarihteki değerinin enflasyon karşısında yitirilen kısmının da eklenmesi gerekir.

• Tarih: 24.02.2022
• Yazar: Stj. Av. Selman YEŞİL

Orman olduğu gerekçesiyle tapu iptal ve tesciline karar verilen özel mülkiyetteki taşınmaza ilişkin tazminat hesabına, mülkiyetin yitirildiği tarihteki değerinin enflasyon karşısında yitirilen kısmının da eklenmesi gerekir.

24 Şubat 2022 tarihli 31760 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “ARZU KOCAKAYA VE DİĞERLERİ BAŞVURUSU”nun konusu; orman olarak tespit edilen taşınmaz için ödenen tazminatın yetersiz olması nedeniyle mülkiyet hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

OLAYLAR

Başvurucu, tapuda başka bir kişi adına kayıtlı olan ve özel orman olarak kullanılan altı taşınmazı 04.12.1986 tarihinde satın almıştır. Orman Kadastro Komisyonunca 16.03.1993 tarihinde ilan edilen orman kadastrosu sonucunda taşınmazların Mavromat Tepe I Devlet Ormanı sınırları içinde kaldığı tespit edilmiştir.

Bunun üzerine başvurucu, dava açmış; dava sonucunda taşınmazların orman sayılmayan yerlerden olduğu belirlenerek dava reddedilmiştir. Karar bu şekilde kesinleşmiştir.

Başvurucu, AİHM’ye bireysel başvuruda bulunmuş; AİHM, başvurunun iç hukuk yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar vermiştir.

Sonrasında başvurucu, Tazminat Komisyonuna müracaat etmiş; Tazminat Komisyonu başvurucuya 175.000 TL tazminat ödenmesine hükmetmiştir. Taşınmazın güncel değerinin fahiş olduğunu vurgulayan Tazminat Komisyonu, başvurucunun 1986 tarihinde taşınmazlar için ödemiş olduğu bedelin enflasyon karşısındaki güncellenmiş değerinin de cüzi kalacağını; başvurucunun tüm zararlarının karşılığı olarak hakkaniyete uygun olarak 175.000 TL tazminat ödenmesine karar verilmesinin yerinde olacağı kararını vermiştir. Başvurucunun bölge idare mahkemesine yaptığı itiraz, takdir edilen tazminatın hakkaniyete uygun olduğu gerekçesiyle reddedilmiştir.

BAŞVURUCUNUN İDDİASI

Başvurucu, devletin 22 kez alınıp satılmasına müsaade ettiği ve satış işlemlerinden harç tahsil ettiği taşınmazları orman olduğu gerekçesiyle tazminatsız olarak elinde alındığını, sonrasında lehine hükmedilen 175.000 TL tazminatın hakkaniyete uygun olmadığını; mülkiyet ve adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddia etmiştir.

KONUYLA İLGİLİ YARGITAY İÇTİHADI

AİHM tarafından verilen çok sayıda ihlal kararından sonra Yargıtay, içtihat değişikliğine giderek kadastro sırasında yapılan hataların da 4721 sayılı Kanunun 1007. maddesi kapsamında devletin sorumluluğu altında olduğuna ve tazminat ödenmesi gerektiğine dair kararlar vermiştir.

ANAYASA MAHKEMESİ KARAR’INDA

- Başvurucu tarafından söz konusu taşınmazların satın alındığı tarihte tapu kayıtlarında herhangi bir şerhin veya belirtmenin bulunduğu kamu makamlarınca gösterilemediği gibi dosya kapsamından başvurucunun taşınmazların devlet ormanı olduğunu bilebilecek durumda olduğunu gösterir başkaca herhangi bir olgunun da mevcut olmadığına,

-Tapu kayıtlarının oluşturulması ve tutulması kamu makamlarının gözetiminde olduğuna göre orman olmasına rağmen hatalı olarak bu kayıtların oluşturulması hâlinde de yine devletin sorumlu olması gerektiğine, 

-Orman olan taşınmazların korunması bağlamında müdahalenin kamu yararına dayalı meşru bir amacı bulunmakta ise de devletin verdiği tapuya dayanarak mülkiyet hakkı sahibi olan başvurucunun da menfaatlerinin gözetilmesi ve bu çerçevede idarenin hatalı işleminin bütün sonuçlarının başvurucuya yüklenmemesi gerektiğine,

-İdarenin hatasını düzeltmek amacıyla tapuyu iptal etmesi hiçbir şekilde daha az tazminat ödenmesini müstahak kılan bir durum olarak kabul edilemeyeceğine,

-Tazminat Komisyonunun devletin sorumluluğunu taşınmazın tapusunun tedavül görmesine sebebiyet vermesine indirgemesi mülkiyet hakkının Anayasal güvencelerinin göz ardı edilmesine neden olacağına,

-Tapunun ormanların korunması amacıyla iptal edilmesi mülkten yoksun bırakma mahiyetinde olup devletin sorumluluğu taşınmazın mülkiyetin kaybedildiği tarihteki bedelinin ödenmesini gerektiğine,

-Başvurucunun 1986 tarihinde ödediği bedelin güncellenerek ödenmesi biçimindeki bir yöntemin taşınmazların gerçek bedeline karşılık geldiğinin kabulünün mümkün olmadığına,

-Taşınmazların mülkiyetinin kaybedildiği 22.12.2005 tarihindeki değerlerinin ne kadar olduğuyla ilgili olarak herhangi bir bilgi bireysel başvuru dosyasında bulunmadığından Tazminat Komisyonunun takdir ettiği tutarın adil dengeyi sağlayıp sağlamadığı hususunun tespit edilemeyeceğine,

-Taşınmazın mülkiyetinin yitirildiği tarihteki değerinin enflasyon karşısında yitirilen kısmının da karşılanmış halinin başvurucuya ödenmesinin; ormanların korunmasındaki kamusal yarar ile başvurucunun mülkiyet hakkından yararlanmasındaki bireysel yarar arasında adil bir denge kurulmasını temin edeceğine, karar vermiştir.

Açıklanan gerekçeler uyarınca Anayasa Mahkemesi, Anayasa’nın 35. maddesinde güvence altına alınan mülkiyet hakkının ihlal edildiğine karar vermiştir.

Kararın tam metni için tıklayınız