Emlak Vergisi Vergi Değerine Esas Olmak Üzere Arsa Ve Arazilerin Asgari Ölçüde Metrekare Birim Değerinin Tespitine İlişkin Takdir Komisyonu Kararına Karşı Açılan Davada İptal Kararı Yerine Kısmen Kabul Kısmen Ret Kararı Verilmesi Gerekir

• Tarih: 23.07.2023
• Yazar: Stj. Öğr. Ali Kutay ÖKTEM

Emlak Vergisi Vergi Değerine Esas Olmak Üzere Arsa Ve Arazilerin Asgari Ölçüde Metrekare Birim Değerinin Tespitine İlişkin Takdir Komisyonu Kararına Karşı Açılan Davada İptal Kararı Yerine Kısmen Kabul Kısmen Ret Kararı Verilmesi Gerekir

OLAY: Bölge İdare Mahkemesi kararları arasındaki aykırılığın giderilmesi istemislye ilgili kararlara konu uyuşmazlıklarda, davacılar tarafından, emlak vergisi vergi değerine esas olmak üzere asgari metrekare birim değerinin tespitine ilişkin takdir komisyonu kararlarının, tespit edilen arsa metrekare birim değerinin hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek iptali istemiyle dava açılmıştır. Aykırılığın giderilmesi istemi, emlak vergisi vergi değerine esas olmak üzere arsa ve arazilerin asgari ölçüde metrekare birim değerinin tespitine ilişkin takdir komisyonu kararına karşı açılan davada, mahkemece takdir komisyonunca tespit edilen asgari ölçüde metrekare birim değerinin hukuka aykırı olduğu sonucuna varılması halinde takdir komisyonu kararının tamamının iptaline mi karar verilmesi gerektiği yoksa davanın kısmen kabulüne, kısmen reddine mi karar verilmesi gerektiğine ilişkindir.

İzmir Bölge İdare Mahkemesi 3. Vergi Dava Dairesinin 28.09.2022 tarih ve E:2022/1636, K:2022/1794 sayılı kararı ile İstanbul Bölge İdare Mahkemesi 7. Vergi Dava Dairesinin 01.12.2022 tarih ve E:2022/4183, K:2022/2152 sayılı kararı arasındaki aykırılığın giderilmesi, İstanbul Bölge İdare Mahkemesi Başkanının bu yöndeki talebini uygun gören İstanbul Bölge İare Mahkemesi Başkanlar Kurulunun kararıyla istenmiştir.

İlk olarak, İzmir Bölge idare Mahkemesi 3. Vergi Dava Dairesinin E:2022/1636 sayılı dosyasına konu yargılama sürecİ incelendiğinde emlak vergisi vergi değerine esas olmak üzere asgari metrekare birim değerinin tespitine ilişkin takdir komisyonu kararının iptali istemiyle açılan dava değerlendirilmiştir. Bu uyuşmazlıkta, bölgenin asgari metrekare rayiç bedeli bilirkişi heyeti tarafından 8.000,00 TL olarak tespit edilirken; takdir komisyonu tarafından 10.500,00 TL olarak değerleme yapılmıştır. En nihayetinde mahkeme takdir komisyonu kararının 8.000,00 TL'lik kısmına tekabül eden kararı için dava ret, bu tutatı aşan kısım için ise iptal kararı vermiştir. Derece mahkemesinin kararını inceleyen istinaf mercii, kararda usul ve kanuna aykırılık tespit etmemiştir.

İkinci olarak, istanbul Bölge idare Mahkemesi 7. Vergi Dava Dairesinin E;2022/4183 sayılı dosyasına konu yargılama süreci incelenmiştir. Yapılan keşif ve bilirkişi incelemeleri sonucunda derece mahkemesi, yukarıda bahsedilen karara benzer şekilde, kısmen kabul kısmen ret kararı vermiştir. Olayda tarafların istinaf taleplerini incelen BİM ise, derece mahkemesinin verdiği kararın, mahkemece bir değer tespiti yapılmış olması anlamına geleceğine değinerek, kısmen kabul kısmen ret kararı yerine iptal kararı verilmesi gerektiğini belirtmiştir. Bu gerekçeyle İstinaf mercii, kısmen ret kısmen kabul kararını kaldırarak takdir komisyonunun kararını iptal etmiş ve davalının istinaf talebini reddetmiştir. Ayrıca BİM, davacı tarafından takdir komisyonunun belirlediği asgari metrekare birim değerinin hukuka aykırı olduğu iddia edildiği için, takdir komisyonu kararının bölünebilir bir işlem olduğu vurgulanmıştır.

Hukuki yönüyle aynı olan farklı dosyalarda alınan farklı kararlar neticesinde çelişkinin giderilmesi istenmiş olup, bu amaçla İstanbul BİM Başkanlar Kurulu'nun görüşü alınmıştır.

Kurulun görüşü incelendiğinde öncelikle, takdir komisyonunun aldığı kararın genel ve objektif nitelikte bir düzenleyici işlem olduğu, bu işleme karşı iptal davası açılmasının bu kararı bireysel idari işlem haline getirmeyeceği anlaşılacaktır. Aynı şekilde, değer tespitine ilişkin kararlar genel düzenleyici işlem olarak görüldüğü için, davacılar farklı olsalar dahi aynnı uyuşmazlık için yeniden hukuka uygunluk denetimi yapılmış olacağını kurul belirtmiştir.

İkinci olarak ise, mahkemenin kısmen kabul kısmen ret kararı, birim değerin mahkemece tespit edilmesi ve hukuka aykırılık iddiası ile açılan davada davacının tekrar kısmen haksız olmasına yol açacaktır. Bu gerekçeyle İstanbul BİM Başkanlar Kurulu, tespit olunan birim değerin fazla olduğu/hukuka aykırı olduğu sonucuna varılırsa ''işlemin iptali'' ; fazla olmadığı ve hukuka uygun olduğu sonucuna varılırsa ise ''dava ret'' kararı verilmesi gerektiği sonucuna ulaşmıştır.

İlgili mevzuata da kararında yer veren Danıştay Vergi Dava Dairesi hukuki değerlendirme yaparak, takdir komisyonu kararının ''bölünebilir'' nitelikte olduğuna, takdir komisyonunca belirlenen metrekare birim değerinin bir kısmında hukuka aykırılık bulunmadığı davacılar tarafından zımnen de olsa kabul edilmiş olduğuna değinmiştir. Bundan dolayı, eğer ölçülüğün kapsamı araştırılmazsa, ''talepe bağlılık ilkesi'' ihlal edilmiş olacaktır.

Ayrıca Danıştay, mahkemenin böyle bir belirleme yapmasının; ''idari işlem niteliğinde bir yargı kararı verildiği'' , ''takdir komisyonuna tanınan belirleme yetkisinin yargı merciince kullanılması'' ve ''yerindelik denetimi yapıldığı'' anlamına gelmeyeceğini vurgulayarak, burada yapılanın keşif ve bilirkişi incelemesi sonuçlarından yararlanılarak bir ''hukuka uygunluk'' denetimi olduğunu karara bağlamıştır.

Açıklanan hukuksal nedenler ve gerekçeyle aykırılığın, emlak vergisi vergi değerine esas olmak üzere arsa ve arazilerin asgari ölçüde metrekare birim değerinin tespitine ilişkin takdir komisyonu kararına karşı açılan davada, mahkemece takdir komisyonunca tespit edilen asgari ölçüde metrekare birim değerinin yüksek olduğu sonucuna varılması halinde davanın kısmen kabulüne, kısmen reddine karar verilmesi gerektiği yönünde giderilmesine karar vermiştir.