Arabuluculuk Kararları

İlgili karar, eser sözleşmesinden kaynaklı iş bedelinin tazmini istemine ilişkindir.Bu hususta dava şartı arabuluculuk aranmaktadır.Bu şartın yerine getirilmeden açılan davalar usulden reddedilir.

İlgili olayda, görevsiz mahkemede açılan bir dava mevcut olduğundan dava şartı arabuluculuğa başvuru zorunlu değildir ancak davaya ilişkin ilgili mahkeme ticaret mahkemesi olduğu için usule uygun açıldığı takdirde dava şartı arabuluculuğa başvuru zorunludur.

Somut olayda, dava içeriği itibariyle dava şartı arabuluculuğa başvurulması zorunludur ancak olayda başvuru sağlanmadan mahkemeye başvurulmuştur. Dava şartı yokluğu sebebiyle dosyanın esasa girilmeden usulden reddi gerekir. Dava şartı arabuluculuk, sonradan başvuru yapılarak tamamlanabilecek dava şartlarından biri olarak değerlendirilemez.

İhtiyari arabuluculuğa başvurularak anlaşma sağlanmış olup daha sonrasında bu anlaşma üzerine mahkemeye son tutanak ve anlaşma belgesinin iptali üzerine başvurulmuştur. İhtiyari arabuluculuk, dava şartı arabuluculuk gibi zorunlu bir seçenek değil tercihen seçilen bir çözüm yoludur.Bu yol ile yapılan anlaşma mahkeme yoluyla iptal edilememektedir.

Somut olayda, İstanbul 1.Fikrî ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemesi'ne lisans tespiti sebebiyle açılan davada dava şartı arabuluculuğun mevcut olmaması sebebiyle dilekçe usulden reddedilmiştir ancak buradaki tartışma konusu, uyuşmazlığın dava şartı arabuluculuğa tabii olup olmadığıdır. Dava şartı arabuluculuk için ticari bir dava olmalı veya bir alacak mevcut olmalıdır bunların özelliğini taşımadığı için ilgili dosya dava şartı olarak arabulucuya başvuru zorunluluğu taşımamaktadır.

Somut olayda, uyuşmazlık kapsamında dava şartı arabuluculuğa başvurulmuştur. Dava şartı arabuluculukta oturuma mazeretsiz olarak katılmayan davalı taraf arabuluculuk sürecinin bitmesine sebep olmuştur. Buna sebep olan davalı yargılama giderinin tamamından sorumlu olacak ve bu taraf lehine vekalet ücretine hükmedilemiyeceği kabul edilmelidir.

Somut olayda,Tüketici Hakem Heyeti'nin kararına karşı açılan bir dava söz konusudur. İş ve ticaret mahkemelerinde dava şartı arabuluculuk aranmaktadır. İlgili kararda Tüketici Mahkemesi'nin görev alanına giren bir uyuşmazlık söz konusu olduğundan arabuluculuk dava şartı olarak kabul edilmemektedir.

Somut olayda, dava haksız eyleme dayanamakta olup 6102 Sayılı TTK un 4.maddesi içeriğinde belirtilen nitelikte bir ticari davadan söz edilemez. Sigorta hükümleri TTK'da düzenlendiğinden, diğer davalı sigorta hakkındaki dava mutlak ticari dava iken, haksız fiil sorumluları olan işleten davalı hakkındaki dava, mutlak ticari dava niteliğinde değildir. Dolayısıyla davanın ticari dava kabul edilerek zorunlu arabuluculuk dava şartı gerçekleşmediğinden usulden reddine karar verilmesi isabetsizdir.

Somut olayda, 6102 sayılı TTK madde 4 uyarınca değerlendirilebilecek ticari bir dava mevcut olmadığından dava şartı olarak arabuluculuk aranmamaktadır.

Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Müvekkilinin, ------ tarihli Genel Kredi Sözleşmesini kefil olarak imzaladığını, mübrez------------ ödendiğini, bu hususun davalı banka kayıtlarında yer aldığını, bankaya verilen kefalette davacının imzası bulunmadığını, ----- olduğu kredi sözleşmeleri ile davacının imzası bulunmayan diğer ------ kaynaklanan kredi borcu kapsamında değerlendirerek bankanın müvekkilini sorumlu tutabilmek için kötü niyetli olarak takibe geçildiğini, davalı banka kayıtları incelendiğinde müvekkilinin kefil olduğu -------------borcunun ödenmiş olduğunun görüleceğini ve takip dayanağı borcun diğer kredi sözleşmelerinden kaynaklandığının açık olduğunu savunmuş, davalı bankanın davacı aleyhine başlattığı İstanbul Anadolu -----. İcra Müdürlüğünün ------ Esas sayılı dosyasında borçlu bulunmadığının tespiti ile davacının cebri icra tehdidi altında ödediği toplam ------------tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle davalıdan tahsili ile davacıya ödenmesini, yargılama giderleri ile vekalet ücretinin davalı taraftan tahsilini talep ve dava etmiştir.

Yetki unsuru bakımından genel yetki kuralı HMK'da düzenlenmiştir.İlgili olayda yetki hususunda yabancılık unsuru mevcut olduğundan MÖHUK m.40 uyarınca yetkili mahkemenin Türk mahkemeleri olduğu ve genel yetki kuralının uygulanabileceği kabul edilmektedir.Ancak olayda şirket merkezinin Türkiye'de olmaması sebebiyle ilgili kişinin mutad meskeninin olduğu yer mahkemesi yetkili olacaktır.İlk derece mahkemesinde dosya içindeki mutad meskene ilişkin olan belgeler incelenmeden karar verildiğinden karar bozulmuştur.

Türk Ticaret Kanunu’nun 4. maddesinde ve diğer kanunlarda belirtilen mutlak ticari davalardan, konusu bir miktar paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat talepleri hakkında dava açılmadan önce arabuluculuğa başvurulmuş olması dava şartı olarak kabul edilmiştir. İtiraza uğramış alacağın tespiti ile bu alacağın konkordato hükümlerine göre tahsili talebini içeren dava, eda davası niteliğinde mutlak ticari dava olduğundan, dava açılmadan önce arabulucuya başvuru zorunlu dava şartı yerine getirilmelidir.

Terditli olarak açılan davalarda arabuluculuk dava şartının ilk talebe göre değerlendirilmesi gerekmekte olup davacının esas ilk talebi tapu iptal tescil talebi olmakla bir miktar paranın ödenmesine yönelik alacağın tahsili talebi bulunmadığından arabuluculuk dava şartına tabi değildir. Bu nedenle davada arabulucuya başvuru zorunluluğu bulunmadığından mahkemece, davanın arabuluculuk dava şartına tabi olmadığı gözetilmelidir.

Somut olayda, dava tapu tescili iptal talebi öncelikli olarak istenmektedir eğer bu talep reddedilirse terditli olarak meydana gelen zararın yerine getirilmesi talep edilmektedir. Öncelikli talep tapu tescilinin iptali olduğundan ticari olarak nitelendirilemez bir talebe karşılık dava şartı olarak arabuluculuk başvurusu aranamayacaktır.

Dava, eser sözleşmesinden kaynaklanan tazminat davasıdır. Taraflardan biri sözleşmeyi ticari işletmesiyle ilgili olarak değil de kamu hizmetinin yürütülmesi amacıyla gerçekleştirdiği takdirde yapılan sözleşmenin niteliği dikkate alındığı takdirde TTK'ye göre mutlak ticari dava olarak nitelendirilemez. Bu halde davanın niteliği ticari dava olmayıp 6102 sayılı kanunun 5/A maddesi kapsamında arabuluculuk dava şartının iş bu dava yönünden uygulanmasına olanak bulunmamaktadır.

6102 sayılı TTK'nın 5/A maddesi gereğince dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır. Zorunlu arabulucuya başvuru tarihi davanın açıldığı tarihten sonraki bir tarih ise bu durumda dava şartı yokluğu mevcuttur.

Bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı talebiyle açılan davalarda arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır. Somut olayda davacının bir bölümünü itirazın iptali davasına konu ettiği kıdem tazminatı alacağının kalan kısmını ‘ıslah’ yolu ile talep etmesinde hukuken bir engel bulunmamaktadır. Bu itibarla kısmi davada ıslaha ilişkin ilkeler burada da geçerli kabul edilmelidir. Davacının gerek dava dilekçesi içeriğindeki gerekse ıslah dilekçesine konu ettiği alacağı aynı olup, bu alacak ile ilgili olarak arabuluculuk şartı yerine getirilmiştir. Dava açılmadan önce kıdem tazminatı ile ilgili olarak arabuluculuğa başvuran davacının, ıslaha konu kısım için ayrıca bu yola başvurması zorunlu değildir. 

Dava; ticari nitelikteki ve eser sözleşmesi mahiyetindeki gemi tamirini konu olan sözleşme kapsamında davalıya verilen ticari senetlerin teminat senedi olduğunu ileri sürerek davalıya borçlu olmadığının tesbitine ilişkindir. TTK gereği, arabuluculuğun dava şartı olabilmesi için davanın konusunun bir miktar pararın ödenmesi ve bu talebin bir davada alacak ve tazminat olarak ileri sürülmesi gerektiğinden menfi tespit davaları zorunlu arabuluculuğa tabi değildir.

Arabuluculuk Kanun'unda “Dava Şartı Olarak Arabuluculuk” başlığı altında düzenlenen 18/A maddesinde “Özel kanunlarda tahkim veya başka bir alternatif uyuşmazlık çözüm yoluna başvurma zorunluluğunun olduğu veya tahkim sözleşmesinin bulunduğu hâllerde, dava şartı olarak arabuluculuğa ilişkin hükümler uygulanmaz.” hükmü yer almaktadır. Dolayısıyla Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru için dava şartı olarak sigorta şirketine başvuru şartı düzenlenmiş olup ayrıca arabuluculuğa gidilmesinin zorunlu olmadığı ve arabulucuya gidilmiş olmasının bir dava şartı olmadığı hususu dikkate alınarak karar verilmesi gereklidir.

Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 73/A maddesinin yürürlük tarihi 22.07.2020 olup tüketici davalarında zorunlu arabuluculuk şartının uygulanabilmesi için ilgili tarih esas alınmalıdır.