Hukuk Muhakemelerinde Ses ve Görüntü Nakledilmesi Yoluyla Duruşma İcrası Hakkında Yönetmelik (e-Duruşma) Resmi Gazete'de Yayımlandı

• Tarih: 30.06.2021
• Yazar: Stj. Av. Ceren Nur Enginar

Hukuk Muhakemelerinde Ses ve Görüntü Nakledilmesi Yoluyla Duruşma İcrası Hakkında Yönetmelik (e-Duruşma) Resmi Gazete'de Yayımlandı

Stj. Av. Ceren Nur Enginar

Covid-19 pandemi sürecinde önemli bir düzenleme olan Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 149. maddesinin 5. fıkrasında belirtilen “HUKUK MUHAKEMELERİNDE SES VE GÖRÜNTÜ NAKLEDİLMESİ YOLUYLA DURUŞMA İCRASI HAKKINDA YÖNETMELİK” bugünkü (30.06.2021 tarihli ve 31527 sayılı) Resmi Gazete’de yayımlandı.

Bilindiği üzere, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun “Ses ve görüntü nakledilmesi yoluyla duruşma icrası” başlıklı 149. maddesinin ilk hali şu şekilde hüküm altına alınmıştı:

“Mahkeme, tarafların rızası olmak şartıyla kendilerinin veya vekillerinin aynı anda ses ve görüntü nakledilmesi yoluyla bulundukları yerden duruşmaya katılmalarına ve usul işlemleri yapabilmelerine izin verebilir.

Tarafların rızası olmak kaydıyla mahkeme; tanığın (m.240 vd.), bilirkişinin (m.266 vd.), uzmanın (m.293) veya bir tarafın dinlenilmesi (m.144) esnasında başka yerde bulunmalarına izin verebilir. Dinlenme, ses ve görüntü olarak aynı anda bulunmalarına izin verebilir. Dinleme, ses ve görüntü olarak aynı anda duruşma salonuna nakledilir (m.154,5)”

Daha sonra 22.07.2020 tarihli ve 7251 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 17. maddesiyle 149. madde başlığı “Ses ve görüntü nakledilmesi yoluyla veya başka yerde duruşma icrası” olarak değiştirilerek hüküm şu şekilde son haline getirilmiştir:

“(1) Mahkeme, taraflardan birinin talebi üzerine talep eden tarafın veya vekilinin, aynı anda ses ve görüntü nakledilmesi yoluyla bulundukları yerden duruşmaya katılmalarına ve usul işlemleri yapabilmelerine karar verebilir.

(2) Mahkeme resen veya taraflardan birinin talebi üzerine; tanığın, bilirkişinin veya uzmanın aynı anda ses ve görüntü nakledilmesi yoluyla bulundukları yerden dinlenilmesine karar verebilir.

(3) Mahkeme, tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edemeyecekleri dava ve işlerde ilgililerin, aynı anda ses ve görüntü nakledilmesi yoluyla bulundukları yerden dinlenilmesine resen karar verebilir.

(4) Mahkeme, fiilî engel veya güvenlik sebebiyle duruşmanın il sınırları içinde başka bir yerde yapılmasına, yargı çevresi içinde yer aldığı bölge adliye mahkemesi adalet komisyonunun uygun görüşünü alarak karar verebilir.

(5) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikte belirlenir.”

Söz konusu düzenleme ile e-duruşma kurumu oluşturulmuştu.

Bu haliyle eski düzenlemeye nazaran tarafların rızası şartı olmaksızın yalnızca bir tarafın talebi üzerine başka yerden duruşma icra talebi, mahkemece değerlendirilebilecek ve taraflardan birinin talebi üzerine olmasının yanı sıra mahkeme re’sen de e-Duruşma yapılmasına karar verebilecek hale getirildi.

e-Duruşmaya ilişkin usul ve esaslar ise “HUKUK MUHAKEMELERİNDE SES VE GÖRÜNTÜ NAKLEDİLMESİ YOLUYLA DURUŞMA İCRASI HAKKINDA YÖNETMELİK” te düzenlendi.

Söz konusu Yönetmelik ile;

1- e-Duruşmanın taraflardan birinin talebi üzerine değerlendirilmeye alınabileceği gibi mahkemece re’sen de karar verilebileceği ayrıntılı olarak hükme bağlandı.

2- Talep üzerine e-Duruşma halinde; UYAP portalı üzerinden duruşma gününden en az iki iş günü önce mahkemesinden talep edileceği ve hakimin de duruşma gününden en az bir iş günü önce kabul veya ret hususunda karar vereceği hükme bağlandı. Hakimin vereceği kararın kesin olduğu açıkça belirtildi.

3- Duruşma talep eden taraf vekili avukatlık barosundan, baroda veya adliyede bu amaç için tahsis edilecek yerden duruşmaya katılabileceği hususu düzenlendi.

4- Hastalığı, yaşlılığı veya engelliliği sebebiyle e-Duruşma talep eden taraf, tanık, bilirkişi, uzman veya diğer ilgililer bulundukları mesken veya kurumdan duruşmaya katılabilir hale getirildi.

5- e-Duruşma sisteminin standartları belirlendi. Buna göre; görüntü, ilgilinin yüz ifadelerini, vücut hareketlerini, tavır ve davranışlarını gözlemlemeye; ses, ilgilinin duygularını anlamaya, söylediklerini anlaşılır ve net şekilde dinlemeye imkân verecek nitelikte olacağı hükme bağlandı.

6- e-Duruşmaya katılanın teknik kriterleri sağlama, elverişli ve güvenilir ortam oluşturma ve mahkemece belirlenen gün ve saatte e-Duruşmaya için belirlenen yerde bulunma yükümlülüklerinin bulunduğu açıkça hükme bağlandı.

7- Duruşma esnasında fotoğraf çekilemeyeceği ve tarafların kayıt alamayacağı açıkça belirlendi.

8- e-Duruşmaya ilişkin teknik hususların Adalet Bakanlığı tarafından yürütüleceği gerekirse ilgili kuruluşlarla işbirliği yapabileceği açıkça düzenlendi.

İlgili Yönetmelik’in tam metni için buraya tıklayınız.