Afet Yeniden İmar Fonunun Kurulması ile Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi TBMM'ye Sunuldu

• Tarih: 07.03.2023
• Yazar: Stj. Av. Ahmet DAŞDEMİR

Afet Yeniden İmar Fonunun Kurulması ile Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi TBMM'ye Sunuldu

İlgili kanun teklifiyle;
06.02.2023 tarihinde Kahramanmaraş merkezli yaşanan ve 11 ili etkileyen depremler sebebiyle binlerce bina yıkılmış ve onbinlerce bina kullanılamaz hale gelmiştir. Bu bölgelerde güvenli yerleşim yerleri inşa etmeye yönelik çalışmalara başlanmış olup söz konusu çalışmalar için gerekli kaynağın sağlanması, yönetilmesi ve ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına aktarılması amacıyla Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı tüzel kişiliği haiz Afet Yeniden İmar Fonu kurulması amaçlanmaktadır.

İlgili fonun kurulmasıyla birlikte oluşacak olan yönetim kurulu Hazine ve Maliye Bakanlığı başkanlığında;
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı, Tarım ve Orman Bakanı, İçişleri Bakanı, Ulaştırma ve Altyapı Bakanı ile Strateji ve Bütçe Başkanından oluşacaktır. Bu yönetim kurulu fondan kaynak aktarımı yapılacak projeleri, aktarılacak kaynak tutarını ve harcama programlarını belirleyecektir.

Fonun kaynakları;
- Yurtiçi ve yurtdışı kaynaklı her nevi nakdî bağış, yardım, hibe ve krediler,
- Bütçeye bu amaçla konulacak ödenek,
- Fon tarafından kurum ve kuruluşların mevzuatındaki her türlü kısıtlamalardan muaf tutularak yurtiçi ve yurtdışı sermaye ve para piyasalanndan sağlanan finansman ve kaynaklardan,
- Diğer gelirlerden,
oluşacaktır.

Yönetim Kurulu tarafından karar verilen projeler için, harcama programı kapsamında ve gerçekleşmelere bağlı olarak ödenmek üzere Fondan, Yönetim Kurulu onayı ile ilgili kurum ve kuruluşlara kaynak aktarılacak olup aktarılan tutarlar bütçelere gelir olarak kaydedilecektir.

Fon, bağımsız denetim standartlanna uygun olarak da denetlenecek olup fon kaynakları ve aktarımlara ilişkin olarak alınacak mali veriler en geç üçer aylık dönemler itibarıyla kamuoyu ile paylaşılacaktır.

Fon; vergi, harçlar ve diğer mali yükümlülüklerden muaf tutulacaktır. Ayrıca gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince Fona yapılan nakdî bağış ve yardımların tamamı gelir veya kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde gösterilmek şartıyla beyan edilen gelirden veya kurum kazancından indirebilecektir.

Doğal afetler nedeniyle genel hayata etkili afet bölgesi ilan edilen alanlarda imar, altyapı ve üstyapı çalışmaları için sağlanan dış finansmanı, Afet Yeniden İmar Fonuna karşılıksız tahsis etmeye Türkiye Cumhuriyeti adına Bakan yetkilidir.

Kanun teklifinin tam metni;

GENEL GEREKÇE
06.02.2023 tarihinde Kahramanmaraş merkezli yaşanan ve 11 ilde yaklaşık 110 bin kilometre karelik alanı etkileyen depremler bölgede ciddi yıkıma sebep olmuştur. Ülkemizin son yüzyılda yaşadığı en büyük deprem felaketi olan ve asrın felaketi olarak nitelendirilen bu büyük afet sonucunda binlerce bina yıkılmış ve onbinlerce bina kullanılamaz hale gelmiştir.

Deprem bölgesinde ve çevresinde güvenli yerleşim yerleri inşa etmeye yönelik çalışmalara başlanmış olup söz konusu çalışmalar için gerekli kaynağın sağlanması, yönetilmesi ve ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına aktarılması amacıyla Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı tüzel kişiliği haiz Afet Yeniden İmar Fonu kurulması amaçlanmaktadır.

Teklif ile doğal afetler nedeniyle genel hayata etkili afet bölgesi ilan edilen alanlardaki plan, yapım ve benzeri her türlü imar işleri, altyapı ve üstyapı çalışmaları için kaynak sağlanması öngörülmektedir. Bu çerçevede her nevi nakdi bağış, yardım, hibe, bütçeye konulacak ödenek ile yurtiçi ve yurtdışı piyasalardan sağlanacak finansman ve kaynaklar Afet Yeniden İmar Fonu'nda bir araya getirilerek ilgili proje ve harcamalar için kamu kurum ve kuruluşlarına aktarılacaktır. Deprem sonrası şehirlerimizin hızla ayağa kalkabilmesini temin için kurulacak Afet Yeniden îmar Fonu şeffaf bir yönetim ile işleyecek ve afet sonrası iyileştirmeler için uzun vadeli kaynak sağlayacaktır.

Afet Yeniden İmar Fonu Hazine ve Maliye Bakanı başkanlığında; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı, Tarım ve Orman Bakanı, İçişleri Bakanı, Ulaştırma ve Altyapı Bakanı ile Strateji ve Bütçe Başkanından oluşan Yönetim Kurulu tarafından yönetilecektir. İlgili bakanlıkların katılımıyla gerekli altyapı ve üstyapı çalışmalarının koordinasyon içerisinde hızlı ve etkili bir biçimde yapılabilmesi sağlanacaktır.

Teklif kapsamında Fonun yönetimi, kaynakları, denetimi ve finansmanına ilişkin hususlar ile Fona sağlanan muafiyet ve istisnalar belirlenmektedir. Aynca Türkiye Cumhuriyeti adına sağlanan ve sağlanacak dış finansmanın Afet Yeniden îmar Fonuna ve genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri dışında kalan kamu kurum ve kuruluşlarına karşılıksız tahsis edilebilmesi amacıyla Hazine ve Maliye Bakanına yetki verilmektedir. Afet Yeniden İmar Fonu ile doğal afetlerden etkilenen bölgelerdeki yıkımların telafi edilmesi ve yerleşim yerlerinin altyapısıyla yeniden imarı çalışmalarına kaynak sağlanmasının hızlandırılması amaçlanmaktadır.

MADDE GEREKÇELERİ

MADDE 1~ Madde ile Kanunun amacı ve kapsamı belirlenmektedir.

MADDE 2- Madde ile tüzel kişiliği haiz Afet Yeniden İmar Fonunun kuruluşu ve bağlı olduğu bakanlık düzenlenmektedir.

MADDE 3- Madde ile Fonun yönetim kurulu üyeleri, yönetim kurulunun yetki ve görevleri, Fon kaynaklarının değerlendirilmesi ve sekretarya hizmetlerinin yerine getirilmesine yönelik hususlar düzenlenmektedir. Ayrıca Fonun yapısı ve işleyişine ilişkin usul ve esasların Fon tarafından çıkarılacak yönetmelik ile belirleneceği belirtilmektedir.

MADDE 4- Madde ile Fonun kaynaklan belirlenmekte ve Fona gerek iç ve gerekse dış piyasalardan finansman sağlanması imkâm tanınmaktadır.

MADDE 5- Madde ile Yönetim Kurulu tarafından karar verilen projeler için Fondan harcama programı kapsamında ve gerçekleşmelere bağlı olarak kurum ve kuruluşlara kaynak aktarılması, aktarılan kaynağın ilgili idare bütçesi ile ilişkilendirilmek üzere gelir ve ödenek kaydedilmesi ve yılı içinde harcanmayan kısımların ertesi yıla devredilmesine ilişkin hususlar düzenlenmektedir. Bu kapsamda gerçekleştirilecek iş ve işlemlere ilişkin usul ve esaslan belirleme yetkisi ise Cumhurbaşkanlığına verilmektedir.

MADDE 6- Fon, 6085 sayılı Sayıştay Kanunu çerçevesinde Sayıştay denetimine tabi olmakla birlikte madde ile Fonun bağımsız denetim standartlanna uygun olarak da denetlenmesi düzenlenmektedir. Ayrıca Fon kaynaklan ve aktarımlarına ilişkin mali verilerin düzenli olarak kamuoyuyla şeffaflık ilkesi doğrultusunda paylaşılacağı belirtilmekte ve idarelerden bilgi ve belge temini için yetki alınmaktadır.

MADDE 7- Madde ile Fonun vergi, harçlar ve diğer mali yükümlülüklerden muafiyet ve istisnalarına ilişkin hükümlere yer verilmektedir. Ayrıca, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince Fona yapılan nakdî bağış ve yardımlann tamamının gelir veya kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde gösterilmek şartıyla beyan edilen gelirden veya kurum kazancından indirebileceği yönünde düzenleme yapılarak Fona bağış yapılması vergisel açıdan da desteklenmektedir.

MADDE 8- Madde ile 4749 sayılı Kanuna eklenen ek 7 nci maddenin birinci fıkrası ile Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından Türkiye Cumhuriyeti adına sağlanan dış finansmanın Afet Yeniden İmar Fonuna karşılıksız olarak tahsis edilebilmesi amacıyla Hazine ve Maliye Bakanına yetki verilmektedir.
Maddenin ikinci fıkrası ile herhangi bir dış finansman kaynağının özellikle genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri dışında kalan 4749 sayılı Kanun kapsammki herhangi bir kurum ve kuruluşa finansman sağlaması durumunda dış finansmanın bahse konu kurum veya kuruluşa tahsis edilebilmesi amacıyla Hazine ve Maliye Bakamna yetki verilmektedir.

MADDE 9- Yürürlük maddesidir.

MADDE 10- Yürütme maddesidir.

AFET yeniden İMAR FONUNUN KURULMASI İLE KAMU FİNANSMANI VE
BORÇ YÖNETİMİNİN DÜZENLENMESİ HAKKINDA KANUNDA DEĞİŞİKLİK
YAPILMASINA DAİR KANUN TEKLİFİ

Amaç ve kapsam
MADDE 1- (1) Bu Kanunun amacı, doğal afetler nedeniyle genel hayata etkili afet bölgesi ilan edilen alanlarda; imar, altyapı ve üstyapı çalışmaları için gerekli kaynağın sağlanması, yönetilmesi ve ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına aktarılması amacıyla Afet Yeniden İmar Fonu (Fon) kurmak, Fonun yönetimi ve faaliyetlerine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.

Fonun kuruluşu
MADDE 2- (1) Bu Kanunun amacının gerçekleştirilmesi için Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı tüzel kişiliği haiz Afet Yeniden İmar Fonu kurulmuştur.

Fonun yönetimi ve işleyişi
MADDE 3- (1) Fonun Yönetim Kurulu, Hazine ve Maliye Bakanı başkanlığında; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı, Tarım ve Orman Bakanı, İçişleri Bakanı, Ulaştırma ve Altyapı Bakanı ile Strateji ve Bütçe Başkanından oluşur.
(2) Fon, Yönetim Kurulunun kararları çerçevesinde yönetilir. Yönetim Kurulu, fondan kaynak aktarımı yapılacak projeleri, aktarılacak kaynak tutarını ve harcama programlarını belirler.
(3) Fonun kaynakları 28/3/2002 tarihli ve 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 12 nci maddesi çerçevesinde belirlenen esaslara göre değerlendirilir.
(4) Fonun sekreterya hizmetleri Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yerine getirilir.
(5) Fonun yapısı ve işleyişine ilişkin usul ve esaslar Fon tarafından çıkarılacak yönetmelik ile belirlenir.

Fonun kaynakları ve finansmanı
MADDE 4- (1) Fonun kaynakları;
a) Yurtiçi ve yurtdışı kaynaklı her nevi nakdî bağış, yardım, hibe ve krediler,
b) Bütçeye bu amaçla konulacak ödenek,
c) Fon tarafından kurum ve kuruluşların mevzuatındaki her türlü kısıtlamalardan muaf tutularak yurtiçi ve yurtdışı sermaye ve para piyasalanndan sağlanan finansman ve kaynaklardan,
ç) Diğer gelirlerden,
oluşur.

Fondan yapılacak kaynak aktarımları
MADDE 5- (1) Kanunun amacına uygun olarak Yönetim Kurulu tarafından karar verilen projeler için, harcama programı kapsamında ve gerçekleşmelere bağlı olarak ödenmek üzere Fondan, Yönetim Kurulu onayı ile ilgili kurum ve kuruluşlara kaynak aktarılır. Bu şekilde aktarılan tutarlar bir yandan genel bütçe kapsamındaki idareler için genel bütçeye, diğer idareler için ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının bütçesine gelir kaydedilir. İlgili mevzuatı gereğince yatırım programıyla ilişkilendirilmesi gereken giderler için yatırım programı ilişkisi kurulduktan sonra, kaydedilen tutarlar karşılığını ilgili idare bütçelerinde açılarak tertiplere ödenek kaydetmeye ve bu suretle ödenek kaydedilen tutarlardan yılı içinde harcanmayan kısımları ertesi yıla devretmeye ilgili idareler yetkilidir.
(2) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Cumhurbaşkanlığınca belirlenir.

Denetim ve raporlama
MADDE 6- (1) Fon bağımsız denetim standartlarına uygun olarak denetlenir.
(2) Fon kaynakları ve aktarımlanna ilişkin mali veriler en geç üçer aylık dönemler itibarıyla kamuoyuyla paylaşılır. Bu çerçevede, kaynak aktarılan idareler gerekli her türlü bilgi ve belgeyi sağlamakla yükümlüdür.

Muafiyet ve istisnalar
MADDE 7- (1) Fon, kurumlar vergisinden muaftır. Fonun bu Kanunda sayılan görevleriyle ilgili faaliyetlerinden elde ettiği gelirleri dolayısıyla iktisadi işletme oluşmuş sayılmaz. Bu muafiyet, Fonun kazanç ve iratları üzerinden 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile 13/6/2006 tarihli ve 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca yapılacak vergi kesintilerini de kapsar.
(2) Fonun faaliyetleri dolayısıyla yapılan işlemler ve düzenlenen kağıtlar damga vergisi ve harçlardan, kendisine yapılan bağış ve yardımlar veraset ve intikal vergisinden, Fonun faaliyetleri ile ilgili işlemler banka ve sigorta muameleleri vergisinden, kaynak kullanımını destekleme fonuna yapılacak kesintilerden müstesnadır.
(3) Fona yapılan nakdî bağış ve yardımların tamamı, 193 sayılı Kanun ile 5520 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde gelir veya kurumlar vergisi matrahımn tespitinde, gelir veya kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla beyan edilen gelirden veya kurum kazancından indirilebilir.

MADDE 8- 28/3/2002 tarihli ve 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanuna aşağıdaki ek madde eklenmiştir.

"Doğal afetler nedeniyle sağlanacak dış finansman

EK MADDE 7 - (1) Doğal afetler nedeniyle genel hayata etkili afet bölgesi ilan edilen alanlarda imar, altyapı ve üstyapı çalışmaları için Türkiye Cumhuriyeti adına sağlanan dış finansmanı, Afet Yeniden İmar Fonuna karşılıksız tahsis etmeye Bakan yetkilidir.
(2) Herhangi bir dış finansman kaynağının birinci fıkrada yer alan amaç doğrultusunda genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri dışında kalan bu Kanun kapsamındaki kurum ve kuruluşlara münhasıran kullandıracağı dış finansmanı ilgili kurum ve kuruluşlara karşılıksız tahsis etmeye Bakan yetkilidir."

Yürürlük
MADDE 9- (1) Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme
MADDE 10- (1) Bu Kanun hükümlerini Cumhurbaşkam yürütür.

Kanun teklifinin orijinal metnine ulaşmak için tıklayınız.