Bunu Yapmayan Araba Alıp Satamayacak! Adım Adım Güvenli Ödeme Sistemi

• Tarih: 14.10.2024
• Yazar: Av. Arb. Dr. Y. Burak ASLANPINAR

Bunu Yapmayan Araba Alıp Satamayacak! Adım Adım Güvenli Ödeme Sistemi

Bunu Yapmayan Araba Alıp Satamayacak! Adım Adım Güvenli Ödeme Sistemi

Otomobil Alım Satımında Güvenli Ödeme Sistemi Nasıl Olacak?

14.10.2024 tarihli Hürriyet Gazetesi'nde Oya Armutçu'nun sorularını yanıtladım.

İkinci el motorlu taşıt alım-satımında çok önemli bir düzenleme geldi: Güvenli Ödeme Sistemi. Buna göre ödeme yapılırken belli  bir sistemin kullanılması zorunlu olacak. Bu konudaki çok önemli detayları ve tüm merak edilenleri Av. Dr. Burak ASLANPINAR’a sorduk.

Nedir bu güvenli ödeme sistemi?

Güvenli Ödeme Sistemi dolandırıcılık, kim parayı ödedi, kaporayı kim verdi, acaba satıcı gerçekten böyle bir bedel istiyor muydu, ilanı o mu verdi gibi tereddütlerin önüne geçmek için yapıldığı açıklanan, getirildiği açıklanan bir ödeme sistemi.

Bu sistemle ikinci el motorlu kara taşıtları için ödeme güvenli bir şekilde bir emanete alınıyor. Burada alıcı ile satıcının anlaştığı bedeli satıcı sisteme giriyor. Alıcı da ödemeyi gerçekleştirdiğinde noterde devir işlemi yapılabiliyor. Noter'deki işlemle beraber emanette bekleyen para satıcının hesabına yatıyor. Böyle bir sistem geliştirilmiş durumda.

 

Kimler için zorunlu?

Güvenli Ödeme Sistemi, 27 Ağustos 2024 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan “Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelik” ile geldi.

İlk olarak oto galericiler diye bildiğimiz ikinci el motorlu taşıt ticaretiyle uğraşan kişiler için getirildi. 1 ay sonra ise ikinci el motorlu taşıt alım satımı yapacak herkes için zorunlu hale geldi. Dolayısıyla ikinci el motorlu taşıt alım satımı yapacak herkesin 27 Eylül 2024 tarihinden itibaren öncelikle bu güvenli ödeme sistemini kullanması gerekiyor.

 

Tüm araçlar için Güvenli Ödeme Sistemi’ni kullanmak gerekiyor mu?

Yönetmelikte ikinci el motorlu kara taşıtlarından bahsediliyor. Dolayısıyla sadece otomobiller değil veya sadece ticari araçlar değil motorlu kara taşıtı tanımı içerisinde yer alan her taşıt için bu geçerli. Dolayısıyla otomobil, otobüs, minibüs, panelvan veya ticari araçların hepsi yine bu zorunluluk kapsamında.

 

Peki Güvenli Ödeme Sistemi’ne herhangi bir ücret ödemek gerekiyor mu? Ücretli mi?

Evet, Güvenli Ödeme Sistemi ücretli(2024 yılı için 105 TL olup ilerleyen dönemlerde arttırılması mümkündür.). Bu ödenen tutarın yarısı(52,5 TL) Türkiye Noterler Birliği’ne, kalan yarısı(52,5 TL) ise sistemin kullanıldığı bankaya kalıyor.

Alıcı aracın bedelini güvenli ödeme sistemine ödüyor. Ödenen para araç satışı noterde onaylanana kadar emanette bekliyor. Noterde satış gerçekleştikten sonra ise emanette bekleyen tutardan 105 TL kesinti yapılarak alıcının yaptığı ödeme satıcıya aktarılıyor. Kısacası bedeli satıcı ödemiş oluyor.

Türkiye’de resmi istatistiklere göre yılda 10 Milyondan fazla ikinci el kara taşıtı alım satımı yapıldığı düşünüldüğünde Güvenli Ödeme Sistemi kapsamında Türkiye Noterler Birliği’ne ve bankalara ödenecek toplam tutar 1 Milyar TL’yi geçiyor.

Güvenli ödeme sistemine nereden giriş yapılıyor?

Güvenli Ödeme Sistemi denildiğinde akla ilk E-devlet üzerinden giriş yapılacağı gelse de sistem bankalar aracılığıyla kullanılıyor. Türkiye Noterler Birliği tarafından belirlenmiş banka ve ödeme kuruluşlarının mobil veya internet bankacılıklarından Güvenli Ödeme Sistemi kısmı bulunarak kullanılabilir. Satıcı ile alıcı buradaki referans kodlarını kullanarak işlemleri yürütüyorlar.

 

Güvenli Ödeme Sistemi’nde alıcı ve satıcının yapacağı işlemler neler?

Öncelikle satıcının sisteme giriş yapması gerekiyor. Kullanılan bankanın mobil veya internet bankacılığı içerisinde Güvenli Ödeme Sistemi bulunuyor. Sisteme giriş yapıldıktan sonra araç plakası, alıcının cep telefonu numarası ve satış bedelini satıcının yazması isteniyor. Satıcının istenilen bilgileri girmesinden sonra alıcının telefonuna oluşan referans kodu SMS olarak iletiliyor. Alıcı tarafından da ilgili referans kodu ödeme yapılacak banka sistemine girilerek adımlar takip edilip ve ödeme yapılıyor. Bu aşamalar tamamlandıktan sonra para, bloke edilmiş emanet hesapta satış gerçekleşene kadar bekletiliyor. Artık iş notere gitmeye kalıyor. Noterde de satış tamamlandıktan sonra para satıcının hesabına geçiyor.

 

Arabayı alan kişiden başkası parayı gönderebilir mi?

Güvenli Ödeme Sistemi ile birlikte bu tip uygulamalar son buluyor. Önceden aracı alan kişi adına başkası parayı gönderebiliyordu veyahut satıcıdan başkasının hesabına araç bedeli gönderiliyordu. Ancak Güvenli Ödeme Sistemi’ni ancak aracı alacak ve satacak kişi kullanabiliyor. Notere gidildiğinde ödemenin aracı alacak ve satacak kişi arasında tamamlanmış olması gerekli. Aksi takdirde noterde satışa izin verilmeyecek.

 

Vekalet ile yapılan işlemlerde ne yapmak gerekiyor?

Vekaletname ile yapılan işlemlerde noter zaten o vekaletnameyi görecek ve alıcı A tarafından vekalet verilen V kişisi, alıcı A adına hareket ettiği için zaten aslında işlemi A yapıyor gibi düşünülecek. Dolayısıyla burada bir sıkıntı yaşanmayacak.

 

Kapora, Güvenli Ödeme Sistemi ile gönderilebilir mi ?

Güvenli Ödeme Sistemi, kısmi ödeme yapmaya müsaade ediyor. Öncelikle satıcının araç bedeli için hangi değeri girdiği önemli.

Örneğin satıcı, satış bedelini 1 Milyon TL olarak girdi ise bu bedelin tamamlanması gerekiyor. Alıcı, ilk seferde 250 Bin TL yatırdı ise notere gidene kadar kalan 750 Bin TL’nin de alıcı tarafından gönderilerek satış bedelinin tamamlanması gerekli. Dolayısıyla ister kapora diye düşünün ister kısmi ödeme diye düşünün hiç fark etmiyor. Güvenli Ödeme Sistemi ile kısım kısım ödeme yapmak mümkün.

Bankalardaki EFT & Havale limitleriyle alakalı sorun da Güvenli Ödeme Sistemi ile ortadan kalkıyor. Alıcının satış bedelini tek seferde limitlere takılmadan gönderme şansı bulunuyor. Ayrıca alıcı tarafından referans kodu kullanılarak farklı bankalardan veya aynı banka aracılığıyla da parça parça farklı tutarlar gönderilebiliyor.

 

Peki kredi kullanılırsa ne olacak?

Normal şartlarda kredi kullanıldığında kredi kuruluşu tarafından, alıcının ödemesi gereken para direkt olarak satıcıya ödeniyor. Yani alıcının adına ödeniyor. Buna karşın kredinin haricinde ayrıca bir nakit ödeme yapılacaksa da bu ödemenin Güvenli Ödeme Sistemi ile yapılması gerekli.

 

Güvenli ödeme sisteminin gelmesiyle elden ödeme tamamen yasaklandı mı? Peki takas yapılması halinde ne olacak?

Güvenli Ödeme Sistemi içerisinde bu hususların belirtebileceği ayrıca bir alana yer verilmemiş. Bu durumda Güvenli Ödeme Sistemi’nde satıcının işlemi başlatırken belirttiği satış bedeli önem arz ediyor. Alıcı da bu parayı yatırdığında notere gidip devir yapılabiliyor ve ruhsat alınıyor. Dolayısıyla o aracın bir kısmı takasla ödenmiş, başka bir şey verilmiş olabilir veya ödeme banka sistemi üzerinden değil de başka şekilde de yapılmış olabilir. Yeter ki satıcının beyan ettiği tutarla alıcının ödediği tutarlar birbirini tutsun.

Güvenli ödeme sistemi tapuda da kullanılacak mı?

Güvenli Ödeme Sistemi ilk olarak ikinci el motorlu kara taşıtları için başlatıldı. Ama tapu işlemleri için, taşınmaz gayrimenkul işlemleri için de düşünülüyor.

Taşınmazlarla ilgili Elektronik İlan Doğrulama Sistemi, EİDS diye kısaltılan bir sistem var. İkinci el motorlu kara taşıtlarıyla ilgili Güvenli Ödeme Sistemi var. Güvenli Ödeme Sistemi’nin taşınmazlar için, Elektronik İlan Doğrulama Sistemi’nin de motorlu taşıtlar için getirilmesi düşünülüyor. İki farklı sistemin uygulanmasına farklı yerlerden başlandı ama sonuçta hem taşınmazlar hem de otomobiller için ortak bir paydada buluşup iki sistemin de aynı anda devamı düşünülüyor. Dolayısıyla kayıt dışılığın ve vergi kaybının önüne geçilecek gibi görünüyor.