Vergi Kaçakçılığı Suçlarında Hapis Cezası Artık Paraya Çevrilemeyecek Ama…

• Tarih: 23.07.2009
• Yazar: Y. Burak Aslanpınar

Vergi Kaçakçılığı Suçlarında Hapis Cezası Artık Paraya Çevrilemeyecek Ama…

HÜRSES

Dünkü yazımızda son yapılan kanun değişikliğiyle vergi kaçakçılığı suçları için öngörülen hapis cezasının alt sınırının 1 yıldan 18 aya çıkarıldığını yazmıştık. Alt sınırın 18 aya çıkarılması ise hapis cezasının adli para cezasına çevrilme ihtimalini ortadan kaldırdı.

Ancak bu durum, vergi kaçakçılığı suçundan yargılananların mutlaka hapis yatacağı anlamına gelmiyor. Vergi kaçakçılığı suçunu işlemiş kişinin hapis cezası ertelenebiliyor. Ertelemeye göre sanığın daha lehine olan bir başka müessese de hükmün açıklanmasının geri bırakılması.

Hapis cezasının ertelenmesinde sanığın belirli yükümlülüklere uyması halinde, ceza infaz edilmiş sayılıyor.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasında ise sanık tarafından yükümlülüklerin yerine getirilmesi halinde, açıklanması geri bırakılan hüküm ortadan kaldırılıyor ve kamu davası düşüyor.

Vergi Kaçakçılığı Suçlarında Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması

• -Yapılan yargılama sonucu hükmolunan cezanın iki yıl veya daha az süreli hapis cezası ya da adli para cezası olması,
• -Suçun, Anayasamızın 174. maddesinde güvence altına alınan İnkılâp Kanunlarında yer alan suçlardan olmaması,
• -Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkum olmamış olması,
• -Suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iadesi, suçtan önceki hale getirilmesi veya tamamen giderilmesi,
• -Mahkemece, sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları göz önünde bulundurularak, sanığın yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate ulaşılması şartlarının birlikte bulanması halinde; mahkemece hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebiliyor ve sanık beş yıl süreyle denetimli serbestlik tedbirine tabi tutulabiliyor.

Bu beş yılın sonunda sanık yükümlülüklerini yerine getirirse açıklanması geri bırakılan hüküm hukuki bir sonuç doğurmuyor.

Yani mahkeme tarafından sanığa hiç yargılanmamış sayılması için bir şans daha veriliyor.

Cezanın infaz edilmiş sayıldığı ertelemeden çok daha sanığın lehine olan hükmün açıklanmasının geri bırakılmasının şartlarının, mahkemece öncelikle değerlendirilmesi; bu şartlar oluşmamışsa erteleme şartlarının aranması gerekiyor.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasının, ceza mahkemelerince değerlendirilmemesi hatta yalnızca kararda bu hususa ilişkin bir açıklama yapılmamış olması, Yargıtay tarafından başlı başına bozma nedeni olarak kabul ediliyor.

Vergi Kaçakçılığı Suçlarında Hapis Cezasının Ertelenmesi

Mahkemece cezanın ertelenmesi kararı verilebilmesi için; kişinin, daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı üç aydan fazla hapis cezasına mahkum edilmemiş olması ve suçu işledikten sonra yargılama sürecinde gösterdiği pişmanlık dolayısıyla tekrar suç işlemeyeceği konusunda mahkemede bir kanaatin oluşması gerekir.

Türk Ceza Kanunu’nun 51. maddesine göre bu şartların sağlandığı durumlarda;

• - Hükümlü 18 yaşından küçük (18 yaşını doldurmamış) ise 3 yıla kadar (3 yıl dahil) hapis cezasına mahkumiyet halinde,
• - Hükümlü 18-65 yaş arasında ise 2 yıla kadar (2 yıl dahil) hapis cezasına mahkumiyet halinde,
• - Hükümlü 65 yaşından büyük (65 yaşını bitirmiş) ise 3 yıla kadar (3 yıl dahil) hapis cezasına mahkumiyet halinde hapis cezasının ertelenmesi mümkündür.
• Erteleme kararı vermek, mahkemenin takdirindedir. Ancak butakdir hakkı kullanılırken yeterli inceleme ve araştırma yapılmadan “koşulların oluşmadığı” sözleriyle yetinilerek erteleme isteminin reddine karar verilmesi Yargıtay tarafından bozma nedeni olarak görülmektedir.

Paraya Çevrilme Kalktı Ama…

Dün söz ettiğimiz gibi, 3 Temmuz 2009’daki kanun değişikliğine kadar, Vergi Usul Kanunu’nun 359. maddesinde (a), (b) ve (c) fıkraları şeklinde aslen hapis cezalarının ağırlığına göre ayrılmış olan vergi kaçakçılığı suçları için verilecek hapis cezalarından, yalnızca (a) fıkrasındaki suçlar için adli para cezasına çevirme mümkündü. Kanun değişikliğinden sonra vergi kaçakçılığı suçları için para cezasına çevrilme ihtimali ortadan kalktı.

Ancak (a) ve (c) fıkrasındaki suçlar için hükmün açıklanmasının geri bırakılması ve cezanın ertelenmesi hâlâ mümkün. Hatta erteleme, 65 yaş üstündekilerde (b) fıkrasındaki suçlar (naylon fatura düzenlemek, kullanmak vs.) için bile mümkün olabilir.

Vergi kaçakçılığında hapis cezasının paraya çevrilmesi kaldırıldı. Peki, bu gerçekten caydırıcı oldu mu? Yoksa vergi kaçırmaktan dolayı fiilen hapis yatmak hâlâ istisna mı? Yorum sizin…

---

• Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 03.06.2008 tarihli ve E:2008/7-133, K:2008/162 sayılı Kararı; Yargıtay 4. Ceza Dairesi’nin 24.03.2009 tarihli ve E:2009/4607, K:2009/6005 sayılı Kararı; Yargıtay 11. Ceza Dairesi’nin 27.05.2008 tarihli ve E:2008/2585, K:2008/5314 sayılı; 10.03.2008 tarihli ve E:2008/1139, K:2008/1397 sayılı; 25.02.2008 tarihli ve E:2007/9989, K:2008/2056 sayılı kararları. 
• Yargıtay 11. Ceza Dairesi’nin 25.04.2007 tarihli ve E:2007/2541, K:2007/2836 sayılı Kararı.