Dıdının Dıdısının Dıdısı

• Tarih: 30.12.2009
• Yazar: Y. Burak Aslanpınar

Dıdının Dıdısının Dıdısı

HÜRSES

“Dıdının dıdısı”. Halk dilinde çok uzaktan ve dolaylı yoldan tanışık olunan kişiyi anlatan güzide tamlama.

Bir de “dıdının dıdısının dıdısı” var: Dolaylı bağlantının daha da uzaktan olanı diyebiliriz.

İşte, “Yeni Çek Kanunu”nda da öyle bir tanım var ki tam anlamıyla bu deyimi karşılıyor.

Kanun’un “Bankaların Bildirim Yükümlülüğü” başlıklı 4. maddesinin 2. fıkrası aynen şu şekilde:

“Tacir tüzel kişi veya onun faaliyetleri ile ilişkilendirilmek kaydıyla, tüzel kişinin gerçek kişi ortakları, ortakların ilgili bulunduğu veya tüzel kişinin veya ortaklarının etkisi altında bulundurduğu gerçek kişiler ile tüzel kişinin yönetim organında görev alan veya temsilcisi sıfatını taşıyan gerçek kişiler adına açılmış olan çek hesapları, tacir tüzel kişiye ait kabul edilir. Söz konusu ilişkinin varlığına yönelik emarelerin bulunması hâlinde, hesabın bulunduğu banka şubesi durumu Gelir İdaresi Başkanlığı’na bildirir.”

Cümle biraz uzun olduğu için ayrı ayrı yazmakta fayda var.

- Tacir tüzel kişinin (şirketin) gerçek kişi ortakları,

- Ortakların ilgili bulunduğu kişiler,

- Tüzel kişinin etkisi altında bulundurduğu kişiler,

- Ortakların etkisi altında bulundurduğu kişiler,

- Tüzel kişininyönetim organında görev alan kişiler,

- Tüzel kişinin temsilcileri,

adına açtırılmış çek hesapları; tacir tüzel kişi veya faaliyetleriyle ilişkilendirilmek şartıyla tacir tüzel kişiye ait kabul edilecek.

Örneğin limited ya da anonim şirketinyüzde 1 ortağının amcasının büyük oğlunun oğluna ait çek hesabı, şirketin faaliyeti ile ilişkilendirilebilirse, ortak olunan şirketin çek hesabı olarak kabul edilebilecek.

Örnek “dıdının dıdısı”nı anlatıyor. Onun da “dıdısı” yani daha uzak biri de olabilir. Çünkü maddede “ilgili bulunduğu kişiler”ve “etkisi altında bulundurduğu kişiler”gibi göreceli ifadeler kullanılmış.

Bu ilişkinin varlığına yönelik “emarelerin” olduğuna, ilk önce hesabın bulunduğu banka şubesi kanaat getirecek (“emare”[1]ifadesinin yoruma açık olması da bir başka karmaşanın habercisi). Durum, banka tarafından Gelir İdaresi Başkanlığı’na bildirilecek.

Sonrası…

Sonrasında tüzel kişi yani şirket, çekle ilgili güvenlik tedbirleriyle karşı karşıya kalabilir. Ticari hayatta çeşitli sorunlarla da karşılaşabilir.

Öngörülmesi mümkün olmayan daha birçok sorun ortaya çıkabilir.

Ancak, bildirimin yapılacağı makamın Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı olması nedeniyle, en çok vergi incelemelerikonusunda sıkıntı yaşanabileceğini şimdiden tahmin etmek zor değil.

Bu hüküm makul bir biçime getirilmezse, kısa bir süre sonra, “dıdının dıdısı”-banka-vergi idaresi üçgeninde tüzel kişi mükellefler ve yöneticilerinin canı yanacak gibi…

11 maddelik Yeni Çek Kanunu kısa ama sorunlar listesi uzuyor. Yeni yıl geldi, hâlâ Çek Kanunu’dan bölümleri “çeke çeke” yazıyoruz. Bitiremedik. Bitmez de…

Şimdilik bu kadar yeter.

İyi seneler, mutluluklar…

[1]Emare: Belirti, iz, ipucu (www.tdk.gov.tr).