Çekte Vade Olur Mu? - I

• Tarih: 05.03.2009
• Yazar: Y. Burak Aslanpınar

Çekte Vade Olur Mu? - I

HÜRSES

Bilindiği üzere çek, poliçe ve bono; Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenmiş kambiyo senetleridir. Bunlardan poliçe ve bono için uygulanacak kanun hükümleri benzerlik gösterir. Hatta çoğunlukla kıyasen uygulanır.

Ancak çek; poliçe ve bonodan kesin hatlarla ayrılır. Bu farklılığın en önemli nedeni çekin bir kredilendirme, vadelendirme aracı değil ödeme aracı olmasıdır. Hukuk fakültesindeki hocalarımızın üzerine basa basa bize öğrettiği en yalın şekliyle;

“Çekte vade olmaz!”

“Çek, görüldüğünde ödenir!”

Bu kural, Kanun’un açık hükmünde ve yerleşmiş Yargıtay içtihatlarında aynen vurgulanmış. Çekin görüldüğünde ödeneceğinin aksine herhangi bir kayıt konulması halinde ise bu kayıt yok sayılır (TTK m.707/1).

Uygulamada (ticari hayatta) Kanun’un amir hükmünün aksine bazı teamüller oluşturulmak isteniyor. Örneğin çekin keşide[1] tarihi (veya basitçe düzenlenerek teslim edilme tarihi diyelim) ileri bir tarih olarak yazılabiliyor. Çek, aslında 05.01.2009 tarihinde keşide edildi diyelim. Fakat üzerine keşide tarihi olarak 05.02.2009 tarihi atıldı. Bu durumda 07.01.2009 tarihinde bankaya gidip çeki ibraz ettiğinizde banka o gün ödeme yapmak zorunda. Çünkü kanun, “keşide günü olarak gösterilen günden önce ödenmek için ibraz olunan bir çek ibraz günü ödenir” diyor (TTK m. 707/2).

Hatta çek, üzerinde yazılı keşide tarihinden (örneğimize göre 05.02.2009) tarihinden önce (07.01.2009 tarihinde) ibraz edildiğinde, yeterli karşılığı bulunmaması nedeniyle kısmen de olsa ödenmeyen çeki keşide eden hesap sahipleri veya yetkili temsilcileri çek bedeli tutarı kadar adli para cezasıyla cezalandırılıyorlar (3167 sayılı Kanun m. 16).

Ticari hayatta bu şekilde ileri tarihli çek düzenlenmesine sıkça rastlansa da bu yola başvurulmaması gerektiği yönünde uyarılarda bulunurduk. Zira yargı organları ticari teamüllerden önce kanunlara göre karar verdiğinden yaptırımı ağır olabiliyordu.

Ancak bütün bu düzenlemeler bir anda altüst oldu. Çekte de vade oldu. Çeke de vade koyma imkanı getirildi.

[1] Keşide: Bir çek veya poliçenin düzenlenerek imza edilmesi ve ilgiliye gösterilmek üzere lehtara veya hamile verilmesi işlemi.