7. Yargı Paketi ve Uzman Arabuluculuk Hakkındaki Bilinmeyenleri Prof. Dr. Şebnem Akipek ile Konuştuk

• 21.05.2023
• Av. Arb. Dr. Y. Burak ASLANPINAR

7. Yargı Paketi ve Uzman Arabuluculuk Hakkındaki Bilinmeyenleri Prof. Dr. Şebnem Akipek ile Konuştuk

7. Yargı Paketinde yer alan; kiracı ev sahibi, ortaklığın giderilmesi (izale-i şüyu), kat mülkiyeti, komşu hakkı uyuşmazlıklarında dava şartı arabuluculuk düzenlemelerini, uzman arabuluculuk eğitimlerini Kıymetli Hocamız Prof. Dr. Şebnem Akipek Öcal ile konuştuk. Medeni hukukta duayen Şebnem Hocamız bilinmeyen pek çok konuya değindik.

Merhaba, hoş geldiniz. Bugün kanalımın çok kıymetli bir konuğu var. Değerli Hocam, Şeblem Akipek Hocam.

7. Yargı Paketi ve Arabuluculuk Üzerine Söyleşi

Program Sunucusu: Profesör Şeblem Akipek Hocam. Pek çok hukukçunun özellikle hayatına dokunmuş, benim de hayatımda çok önemli bir yer edinmiş bir kişi. Üniversitedeyken, Ankara'dayken hocamdı. Daha sonrasında da pek çok konuda fikrini alma, görüşlerini alma fırsatı yakalıyoruz. Sağ olsun bütün bilgisini bizlerle paylaşıyor. Pek çok konuda yönlendirici oluyor aynı zamanda. Uygulanmaya başlayacak uzman arabuluculuğa ilişkin eserleri hazırladılar, editörlüğünü yaptı hocam. Bu konudaki kitabın içeriğini hazırladı. Bunun dışında tabii ki medeni hukuk konusunda bir duayen Şeblem Hocamız. Hoş geldiniz öncelikle.

Prof. Dr. Şeblem Akipek: Çok teşekkür ederim, hoş bulduk, sağ olun.

Program Sunucusu: Bugün Şeblem Hocam ile 7. Yargı Paketi'nde dava şartı arabuluculuğa tabi olan yeni konular, kiracı ile kiraya veren arasındaki ilişkilerden kaynaklı, kat mülkiyetinden kaynaklı konular üzerine konuşacağız. Bunlar nasıl uygulanacak? Bunlardan bahsedeceğiz. Taşınmaz devri ve taşınmaza ilişkin bazı konularda daha önce arabuluculuğun kapsamında mıydı, değil miydi ihtiyari olarak ama açıkça kanun koyucu artık bunlarda arabuluculuk mümkündür dedi ve anlaşmada nasıl uygulanacağına ilişkin bazı hükümler konuldu. Bunlardan bahsedeceğiz. Biraz uzman arabuluculuk da şu anda gündemde hocam. Bundan da bahsedelim istiyorum. İsterseniz böyle biraz sohbet havasında da arabuluculukla ilgili hemen 7. Yargı Paketi'nde 1 Eylül'de yürürlüğe girecek olan dava şartı arabuluculuğa ilişkin konulardan bahsedelim. Çok gündemde şu anda. Artış sınırı olmasından da dolayı biliyorsunuz kiralarda çok yükselme var.

Prof. Dr. Şeblem Akipek: Kesinlikle. Çok da ihtiyaç olan alanlar. Belki de hem mahkemelerin yükünü hafifletmek hem de bu alanların büyük çoğunluğu öyle bir nitelik taşıyor ki davaların uzun sürdüğü düşünüldüğünde çözüldüğünde bile artık bir çözümsüzlükle karşı karşıya kalabiliyoruz. Yani dava sonuçlanana kadar zaten artık dayanamayacak boyutlara gelerek çok farklı şekillerde ilişkiler bitirilebiliyor. Dolayısıyla da belki arabuluculuk bu anlamda çok faydalı olabilir. Ama tabii hemen şöyle başlamak lazım belki arabuluculuk aslında ihtiyari olması gereken bir müessese. Yani bunu ben özellikle vurguluyorum. Her konuştuğum yerde, her zaman ne zaman bu konuyla ilgili bir fikrim sorulsa hep söylediğim şey ihtiyari olması gereken bir süreç. Neden? Çünkü arabuluculuk aslında tarafların anlaşmasına ve bir arada anlaşarak verdikleri kararı aslında uygulamalarına dayanan bir müessese. Sonuç itibariyle taraflar bu işe isteyerek girerlerse tabii ki siz de uygulamada çok arabuluculuk yapan birisiniz. Çok iyi bilirsiniz. Anlaşmaları o kadar kolay olacaktır. Ne kadar zorlarsak o kadar anlaşmaları zor olacak ve bir direnç olacaktır. Ama belki de şunu da kabul etmek lazım. Ülkemizde bir zorunluluk oldu belki de bir dava şartı arabuluculuğu öngörmüş olmak. Neden? Çünkü ülkemizde ilk olarak yasal düzenleme bağlamında arabuluculuğun girmesi 2012 yılı. Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu bir yıl sonra yürürlüğe girdi 2013 ve 2018 yılına kadar yaklaşık 5 yıllık bir süre içerisinde uygulanmaya çalışıldı. Ama tabii ihtiyari arabuluculuk olduğu için ve toplumda tanımadığı için bu müesseseyi çok da benimseyemediği için çünkü biz alışmışız mutlaka mahkemeye gideceğiz. Bir de galiba mahkemeni öyle seven bir toplumuz diye düşünüyorum. Aman dava açalım hadi gidelim gelelim falan. Hatta duruşmalara da böyle bütün aile, konu, komşu hep beraber giden bir toplumuz. Belki bunun da etkisiyle yaygınlaşamadı arabuluculuk açıkçası. İşte 2017 yılında düşünülmeye başlandı ne yapılabilir, nasıl yaygınlaştırılabilir diye. Bu noktada dünyada daha önce başka ülkelerde de uygulanan bilhassa İtalya'da da uygulanan ama tamamen İtalyan modelini aynen aldık diyemem tabii ama çok esinlendiğimiz bir gerçek. Bir dava şartı arabuluculuk modeli benimsendi. Ne demek bu? Dava açılmadan önce dava açmanın adeta bir ön koşulu olarak arabulucuya başvurmak, 2 saat arabuluculuğu denemek. Bu süre içerisinde anlaştık anlaştık ve arabuluculuğa devam etmek istiyoruz istiyoruz istemiyoruz. Anlaşmama tutanağıyla birlikte, anlaşmama belgesiyle birlikte dava açmak bu bir dava açmanın ön şartı olarak uygulanmaya başlandı. Dolayısıyla eğer böyle bir belgemiz olmadan dava açacak olursak dava reddedilip arabulucuya başvurması sağlanıyor. Dolayısıyla böyle baktığımızda aslında bir anlamda gerçekten arabulucuyu yaygınlaştırmak için çok güzel bir yöntem. Fakat tabii bunun çok uzun sürelerle uygulanması aslında bir anlamda da tabii dava açma hakkını da elimizden alan bir şey. Dolayısıyla böyle baktığımızda da aslında hani evet belli bir süre uygulanmalı belli bir süre sonra gerçekten toplumu benimseyip kendisi uygulamaya başlayınca da ihtiyari arabuluculuğa geçilmeli diye düşünüyorum. Aslında hocam şu anda Işık Oku'nda ihtiyari arabuluculuk sayısı dava şartında olandan fazla. Aslında orada biraz erişmişiz buna. Yani aslında gerçekten de istenen amaca büyük ölçüde ulaşıldığını görüyoruz. Hani %100 diyemeyiz tabii ki. Ama büyük ölçüde ulaşıldığını görüyoruz. Neden? Tam da sizin söylediğiniz gibi 1 Ocak 2018 tarihinde Işık Oku'nda dava şartı arabuluculuk başladı. İlk dava şartı arabuluculuğumuz bizim. Ve gerçekten de oldukça benimsendiğini görüyoruz. Bazen kötü uygulamaları var mı? Var. Hepimizin bittiği kötü uygulamaları var. Ama çok iyi uygulamaları da var. Ve gerçekten toplumda bayağı artık yayıldığını, kişilerin benimsediğini isteyerek artık arabulucuya başvurmaya başladıklarını görüyoruz. Arabuluculuğu tanımış oldukları için. Aynen. Işık Oku'nda dava şartı arabuluculuğunun hemen arkasından 1 yıl sonra Ticaret Oku'nda dava şartı arabuluculuk uygulaması geldi. Tabii hani kapsamıyla ve sınırlamalarıyla şimdi de süremiz kısa olduğu için onlara çok girmeyeceğim kuşkusuz ki. Daha sonra da yaklaşık 1,5 yıl sonra da 22 Temmuz 2020 tarihinde de Tüketici Hukuku'nda dava şartı arabuluculuk geldi. Bizim uzman olduğumuz bir alan aynı zamanda. Benim sevdiğim alanlardan bir tanesi. Dolayısıyla 3 tane dava şartı arabuluculuk alanımız oldu bizim. Bunun yanında bazı özel uzmanlık alanlarımız var. Hani buna da özellikle değinmek istiyorum. Hangi özel uzmanlık alanlarımız var? İşte banka hukukunda özel uzmanlık alanımız var. Sağlık hukukunda, fikri mülkiyet hukukunda, enerji ve maden hukukunda, spor hukukunda, sigorta hukukunda ve inşaat hukukunda. Dikkat edin bunlar dava şartı arabuluculuk değil. Bazen karıştırılıyor. Bunlar özel uzmanlık alanları. Yani eğer dava şartı arabuluculuk kapsamına giriyorsa, mesela enerji hukuk veya inşaat hukuk, yine benim sevdiğim bir alandan örnek verelim. Sizin de sevdiğinizi bildiğim bir alan. Yani inşaat hukuku alanında eğer bir ticaret hukuku dava şartı arabuluculuk alanına giriyorsa, dava şartı arabuluculuk olarak görüyoruz. Aynı zamanda inşaat hukuku tüketici dava şartı arabuluculuk da olabilir. Eğer o kapsama giriyorsa, tüketici dava şartı arabuluculuk olarak görüyoruz. Hayır, hiçbirine girmiyorsa, o zaman ihtiyari arabuluculuk olarak görüyoruz. Yani bu alanları bu şekilde anlamamız gerekiyor özel uzmanlık alanlarını. Bunlar özel alanlar. Bahsettiğiniz alanlar aynı zamanda, yeri gelmişken söyleyelim hocam. Şimdi arabulucular, yaklaşık 30.000 yeni arabulucumuz olacak. Sanırım 16-17.000 civarında arabulucumuz vardı. Yaklaşık 16.500 civarında. 30.000 civarında da yeni sınavı kazanan arabulucu meslektaşlarımız, yeni meslektaşlarımız var. Onlardan büyük bir kısmı hemen mesleğe fiilen başlayacaklar. Bu dava şartında arabulucunun görevlendirilmesi, iki tarafın birlikte gidebildiği, yine ihtiyari olarak arabulucuyu seçebildiği gibi, bir tarafın adliyedeki arabuluculuk büros