• Tarih: 24.05.2022
  • Yazar: Kamu Denetçiliği Kurumu

Barolar tarafından alınan staj kaydiye ücretinin iade edilmesi gerekir

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ

KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

(OMBUDSMANLIK)

SAYI : 2022/5992-S.22.9130

BAŞVURU NO : 2022/1461

KARAR TARİHİ : 06/05/2022

TAVSİYE KARARI

BAŞVURAN : ---

BAŞVURUYA KONU İDARE : ANKARA 1 NOLU BAROSU BAŞKANLIĞI TÜRKİYE BAROLAR BİRLİĞİ

BAŞVURUNUN KONUSU : Başvuran, Ankara 1 Nolu Barosu Başkanlığı tarafından alınan staj kaydiyesinin tarafına iadesini talep etmektedir.

BAŞVURU TARİHİ : 27/01/2022

  1. BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ
  2. Kurumumuza şikayet başvurusunda bulunan --- (T.C Kimlik No: ) özetle; Ankara 1 Nolu Barosu Başkanlığı tarafından alınan staj kaydiyesinin tarafına iadesini talep etmektedir.
  3. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
  4. Kurumumuz 17/02/2021 tarihli ve sayılı yazısı ile bilgi ve belge talep yazısına istinaden gönderilen Türkiye Barolar Birliği Başkanlığının 15/03/2021 tarihli ve - - sayılı cevabı yazısında;

2.1. 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun 23 üncü maddesinin 2 nci fıkrasına 76 ıncı, Baroların genel kurul ve yönetim kurulunun görevlerine yer verilen 80, 81 ve 95 ve 97 nci maddelere, Türkiye Barolar Birliği Avukatlık Staj Yönetmeliği’nin 22 inci, 23, 27 inci maddelerine, Staj Kredi Yönetmeliğinin “Dağıtım Esasları” başlıklı 23 üncü maddesine, Kullanım Esasları başlıklı 24 üncü maddesine yer verilmiş olup,

2.2. Staj kayıt ücretlerinin Baroların genel kurullarınca belirlenip alındığı, Baroların tüzel kişilikleri olduğu, aynı konuda daha önce yapılan başvurular sonucunda Kurumumuzun 06/07/2020 ve 14/07/2020 tarihli kararların, Birliğin 2020/65 sayılı duyuru ekinde Baroların görüş ve takdirlerine sunulduğu şeklinde açıklamalara yer verilmiştir.

  1. Kurumumuz 07/02/2021 tarihli ve --- sayılı yazısı ile bilgi ve belge talep yazısına istinaden gönderilen Ankara 1 Nolu Barosu Başkanlığının 17/02/2022 tarihli ve --- sayılı cevabi yazısında;

3.1. Başvurucudan da tahsil edilen staj kaydiyesinin Baro bütçesinin bir parçası olup; Baro bütçesinin de Baro Genel Kurul kararı ile onaylandığı, 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun 81. maddesinin 4. fıkrası ile “Baro bütçesini onaylamak” Baro Genel Kurulu’nun görevleri arasında bulunduğu, 65. Olağan Genel Kurulda kabul edilen bütçede de staj kaydiyesi alınmasına yönelik düzenleme bulunmadığı, önceki yıllarda staj kaydiyesi alınmasına karşı davalar açılmış bulunmakta olup; Ankara 9. İdare Mahkemesi’nin 2004/724 E. 2005/105 K., Ankara 16. İdare Mahkemesi’nin 2014/359 E. 2015/39 K., Ankara 13. İdare Mahkemesi’nin 2014/758 E. 2015/548 K., Ankara 13. İdare Mahkemesi’nin 2014/1115 E. 2015/547 K. sayılı kararları ile davaların reddine karar verildiği, Ankara 9. İdare Mahkemesi kararında; “(…) Bu kurallar incelendiğinde bir Kamu Kurumu niteliğinde meslek kuruluşu olan Baroların, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişimini sağlamakla sorumlu tutuldukları açık olup, bu sorumlulukları yerine getirebilmek amacıyla gerekli tedbirleri almak ve düzenlemeleri yapmakla yetkili olmaları da bu sorumluluğun doğal sonucudur.” demiş ve 57. Olağan Genel Kurul’da alınması öngörülen staj kaydiyesinin hukuka uygun bulunduğu, diğer kararlarda da bu karara atıf yapılarak staj kaydiyesinin hukuka uygun olarak tahsil edildiğinin belirtildiği, Avukatlık Kanunun Genel Kurula verdiği yetki kapsamında alınan karara dayanılarak tahsili hukuki olan ve iadesine yönelik bütçede bir karar bulunmayan staj kaydiyesinin Yönetim Kurulu kararıyla başvurana iadesinin mümkün bulunmadığı

 3.2. Başvurandan staj kaydiyesinin 30/06/2020 tarihinde tahsil edildiği,

3.3. 1136 sayılı Avukatlık Kanununu 80. ve 81. maddeleri uyarınca; Baro Genel Kurulu, baronun en yüksek organı olup levhada yazılı bulunan bütün avukatlardan kurulur ve görevleri arasında Yönetim Kurulunun, baronun gelir ve giderleri malların yönetimi hakkında vereceği hesapları incelemek, baro bütçesini onaylamak, baro yönetim kurulunca hazırlanan iç yönetmeliği incelemek ve onaylamak, kanunla verilen diğer yetkileri kullanmak vardır. Ankara Barosu’nun 65. Olağan Genel Kurulu’nda bütçe uygulama ilkeleri içerisine yer alan staj kaydiyesine ilişkin kalem; “Staj başvuru kaydiyesi 450,00-TL’dir. Ankara Barosu Yönetim Kurulu bu miktarı %100’e kadar artırmaya yetkilidir.” şeklindeki düzenleme ile oylanarak kabul edilmiştir. Staj kaydiyesine ilişkin yasal dayanak Avukatlık Kanunu’nda Genel Kurula verilen bütçe onaylama yetkisi kapsamında alınan Genel Kurul kararıdır. Staj kaydiyesi Barolara verilen staj eğitiminin her dönem aynı kalitede verilebilmesi için alınmaktadır. Ankara Barosu Staj Listesine kayıtlı olarak avukatlık stajını yapan 3000’ü geçen sayıda stajyer avukat bulunmaktadır.( Bir yıllık sürede başvuran stajyer sayısı 3000-3300 civarındadır.) Halihazırda başvuran Stajyer avukatlar için 63 eğitim grubu belirlenerek eğitim programları oluşturulmuştur. Her gruba seminer dersleri dışında haftada iki saat eğitim verilmekte, bu eğitimler için derslik kullanılmaktadır.(Pandemi dönemi hariç olmak üzere) Bu dersler için beş derslik kullanılmakta olup, her derslikte bir günde 12:00-18:30 saatleri arasında üçer gruba ders verilmek üzere eğitim programı düzenlenmiştir. Staj başvuruları, staj sırasındaki işlemler ve staj bitimdeki işlemler için Baro bünyesinde personel istihdam edilmekte, dersliklerin eğitime uygun şekilde tutulması için ayrıca temizlik gideri ve personel istihdamı zorunluluğu doğmaktadır. Dersliklerin bulunduğu binaya kira bedeli ödemesi, istihdam edilen personelin fazla mesai ücretleri ile birlikte ücret ödemesi, temizlik gider masrafları, dışarıdan alınan etkili iletişim, tiyatro eğitimi gibi sosyal kazanımlara ait hizmetler büyük yekun tutmakta ve tahsil edilen staj kaydiyesi çok cüzi bir miktarını karşılamaktadır. ücretinin bir kısmına aktarılmaktadır. Tüm bu masraf kalemleri doğrultusunda belirlenen staj kaydiyesi öncesinde de duyurusu yapılmak suretiyle başvuru sırasında başvurucunun bilgisine sunulmaktadır. Tutarın belirlenmesinde staj eğitimi için Baro Başkanlığı tarafından yapılan harcamalar, eğitimler ve sosyal etkinliklerin payı düşünülerek bir değerlendirme yapılarak bütçe ilkelerine staj kaydiye miktarının geçirildiği,

3.4. Ankara Barosunun Anayasanın 135. maddesinde düzenlenen kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşu olduğu, 1136 sayılı Avukatlık Kanununun 76. maddesinin birinci fıkrasında da Baroların “kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşu” olduğunun açıkça vurgulandığı, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun kapsamını düzenleyen 2. Maddesinin birinci fıkrası; “Bu Kanun, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları ve mahallî idarelerden oluşan genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin malî yönetim ve kontrolünü kapsar.” şeklindedir. Anılan düzenleme uyarınca 5018 sayılı Kanundaki düzenlemeler merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları ve mahallî idarelerden oluşan genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri için bağlayıcıdır. Anayasamızın 135. maddesi ve Avukatlık Kanununun 76. maddesi uyarınca kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşu olan Barolar idari teşkilatın bünyesindeki kurumlardan olmadığından, 5018 sayılı Kanun hükümlerinin Barolara uygulanması mümkün olmadığı,

3.5 Avukatlık Kanunun 81. Maddesinde Baro Genel Kurulunun görevleri sayılmıştır. Anılan maddede baro bütçesini onaylamak Baro Genel Kurula verilmiş bir yetki olduğu için baro bütçesinin bir parçası olan staj kaydiyesine ilişkin kalemi onaylamak da anılan madde uyarınca Genel Kurulun yetkisi kapsamındadır. Bu nedenle staj kaydiyesine ilişkin alınan kararın Avukatlık Kanununun 81. Maddesine aykırılık teşkil etmediği,

3.6 Ankara Barosu Genel Kurulunda kabul edilen bütçe doğrultusunda staj kaydiyesinin tahsil edilmesi zorunludur. Avukatlık Kanununun 95/13. maddesi uyarınca Yönetim Kurulu Genel Kurulun kararlarını yerine getirmekle yükümlüdür. Baronun en büyük organı olan Genel Kurulun kararlarının uygulanmamasının Avukatlık Kanunu çerçevesinde mümkün olmadığı,

3.7 Genel Kurul tarafından alınan kararlar doğrultusunda talep edilmekte olan staj kaydiyesinin, yasalara uygunluğu, kesinleşmiş yargı kararıyla da hükme bağlandığı; Ankara 9. İdare Mahkemesinin 17/02/2005 tarih ve 2004/724E. 2005/105K. sayılı kararı ile Ankara Barosunun staj kaydiyesi bedeline ilişkin açılan iptal davasının reddedildiği ve Danıştay 8. Dairesinin 07/05/2007 tarih ve 2006/2776E. 2007/ 2747K. sayılı kararı ile onandığı ve Danıştay 8. Dairesinin 2007/7563E. 2009/634 K. sayılı karar düzeltme isteminin de reddine karar verilerek kesinleştiği, Ankara 9. İdare Mahkemesinin 17/02/2005 tarih ve 2004/724E. 2005/105K. sayılı kararına göre ;“…Ankara Barosu tarafından verilen ve davacı tarafından da aksi iddia edilmeyen staj eğitimi ve diğer görevleri yerine getirebilmek, bu bağlamda mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak amacına yönelik olarak ve bir defaya mahsus olmak üzere stajyer avukatlardan staj kaydiyesi adı altında katkı payı alınmasını düzenleyen Ankara Barosu 57. Genel Kurul kararında mevzuata aykırılık bulunmamaktadır…” hükmüne yer vermek suretiyle 1136 sayılı Avukatlık Kanununun 81. maddesi uyarınca Baronun en yüksek organı olan Baro Genel Kurulu kararının yasaya uygunluğunun hüküm altına alındığı,

3.8 Avukatlık stajının amacı, yapılış biçimi ve yöntemi TBB tarafından çıkarılan ve 12/12/2001 tarih ve 24615 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Avukatlık Staj Yönetmeliği ile belirlenmektedir. Stajyer avukatların bir yıllık stajları süresince alacakları eğitimin daha verimli ve kapsamlı olması, stajyerlere eşit bir şekilde dağılımı, staj grupları arasında olası uygulama ve anlayış farkının giderilmesi, staj kurulunca alınacak kararlarda uyulacak temel ilkelerin ve yönetim ilkelerinin hesaplanması ve saptanması Ankara Barosu Staj Kurulu İç Yönetmeliğine göre yapılır. TBB Avukatlık Staj Yönetmeliğinin 1. maddesine göre avukatlık stajının amacı;“Hukuk bilgilerini somut olaylara uygulayabilen, yargılama sürecine, yargılama faaliyetlerinin yönetimine ve kararın oluşumuna etkin biçimde katılabilen, mesleki ilke ve kurallara bağlı, hak arama özgürlüğünün yaşama geçmesi için uğraş veren, insan haklarına saygılı, demokrasi ve hukukun üstünlüğü ilkesinden ayrılmayan, bağımsız ve özgür avukatların yetişmesi için hukuksal, sanatsal ve eğitsel olanakların kullanılması” olarak belirlenmektedir.

TBB Staj Yönetmeliği 22. Maddesi uyarınca; “Her Baro kendi örgütsel oluşumu içinde, stajyerlerin özgür, bağımsız, meslek ilkelerine ve hukukun üstünlüğü kurallarına uygun olarak çözümleyebilecek adil ve etkin bir yargılamaya ulaşmak amacıyla yargının kurucu bir öğesi olarak görev yapan avukatlar yetiştirmek için staj eğitimi çalışmaları yapar.” Ankara Barosu, diğer barolara ve hatta bazı Avrupa Birliği ülkelerinde örnek olacak bir staj eğitim programı sunmaktadır. Ankara Barosu, yaklaşık otuz yıldır süregelen ve her yıl zamanın gereklerine ve ihtiyaçlara göre yenilenen bir uygulama bütünlüğü içerisinde staj eğitim modeline sahip olmuştur. Bu sebeple, farklı illerdeki üniversitelerin hukuk fakültelerinden mezun olmakla birlikte Ankara Barosunda staj yapmayı tercih eden avukat adayı sayısı oldukça yüksektir. Ankara Barosu nezdinde avukatlık stajını başlatmak isteyen her stajyer avukat adayından, Genel Kurul Kararı uyarınca, belirli bir miktarda kayıt masrafı alınmakta olup, alınan kaydiye bedeli yalnızca, Ankara Barosunun hizmet verdiği süre içerisinde doğan staja ilişkin masraflar için kullanılmaktadır. Bu çerçevede, Baronun 65. Olağan Genel Kurulunda kabul edilen ve yürürlüğe girmiş olan staj iç yönetmeliği çerçevesinde haftada iki saat olmak üzere 40 hafta süreyle staj eğitimi adeta akademi gibi hizmet vermekte, staj derslerinin verilmesi için derslik temini, hukuk bilgilerinin uygulanışı, mesleki ilke ve kurallar ve bilimsel yöntemlerin yanı sıra, diksiyon ve beden dili, kişisel gelişim, mesleki duruş ve satranç turnuvaları, futbol turnuvaları, dergi yayınlanması, dans, resim, folklor kursları gibi mali yükümlülükler getiren sosyal faaliyetlere de yer vermektedir. Ankara Barosu Türkiye’nin ikinci büyük Barosudur. Ankara’da çok sayıda hukuk fakültesi bulunması, Baronun staj eğitiminde öncü olması gibi sebeplerle pek çok adayın avukatlık stajını Ankara Barosu nezdinde yapmak istediği, hatta birçok stajyer avukatın Baroda staj yaptıktan sonra Türkiye’nin farklı Barolarının levhasına kaydolarak avukatlık mesleğine devam ettiği, staj listesine yazılma yönündeki talebin çok olması ve Baro tarafından verilen eğitimin kalitesinin aynı seviyede tutulması, Baronun gelirlerinin kısıtlı olması ve başka mali yükümlülüklerinin de bulunması göz önüne alındığında staj kaydiyesinin alınmasının zorunluluk teşkil ettiği belirtilmiştir.

 

III. İLGİLİ MEVZUAT

  1. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın;

4.1. “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74 üncü maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkralarında; “Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler.”,

4.2. “Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları” başlıklı 135 inci maddesinde; “Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve üst kuruluşları; belli bir mesleğe mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ile ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlakını korumak maksadı ile kanunla kurulan ve organları kendi üyeleri tarafından kanunda gösterilen usullere göre yargı gözetimi altında, gizli oyla seçilen kamu tüzelkişilikleridir.”,

  1. 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu’nun “Kurumun Görevi” başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasında; “Kurum, idarenin işleyişi ile ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir.”,
  2. 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun;

6.1. “ Stajiyerlere barolarca yapılacak yardım” başlıklı 27 nci maddenin ilgili kısımlarında;

“Stajyerlere barolarca yapılacak yardım: Madde 27 – Değişik : 2/5/2001 - 4667/16 md.) Staj süresince stajyerlere Türkiye Barolar birliğince kredi verilir. Ödenecek kredinin kaynağı; avukatların yetkili mercilere sunduğu vekaletnamelere avukatın yapıştıracağı pul bedelleri ile geri ödemeden gelen paralar ve bunların gelirleridir. Bu pullar, Türkiye Barolar Birliğince bastırılır. (Değişik üçüncü cümle:13/1/2004 - 5043/2 md.) Yapıştırılacak pulun değeri; 2.7.1964 tarihli ve 492 sayılı Harçlar Kanununun Yargı Harçları bölümünde yer alan vekâletname örnekleri için kullanılan harç tarifesinin yüzde elli fazlası kadarıdır.(Ek cümleler: 13/2/2011-6111/195 md.) Her yıl yenilenen vekâlet pulu bedeline ayrıca yüzde beş oranında ilave yapılır. Bu suretle elde edilecek kaynak avukat stajyerlerinin genel sağlık sigortası primlerinin ödenmesinde kullanılır. Kaynağın yetersizliği durumunda staj kredi fonundan aktarım yapılarak prim ödemesi yapılır. Bu primler Türkiye Barolar Birliği tarafından ödenir. (Ek cümle:13/1/2004 – 5043/2 md.) Bu şekilde toplanan tüm pul bedelleri malî yönden Sayıştay denetimine tâbidir”,

6.2. “Baro keseneği” başlıklı 65 inci maddesinde; “Baro keseneğinin yıllık miktarı, genel kurulca belirlenir ve her yılın ocak ve temmuz aylarında iki eşit taksitte ödenir.”,

6.3. “Baroların kuruluş ve nitelikleri” başlıklı 76 ncı maddesinde; “Barolar; avukatlık mesleğini geliştirmek, meslek mensuplarının birbirleri ve iş sahipleri ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni sağlamak; meslek düzenini, ahlâkını, saygınlığını, hukukun üstünlüğünü, insan haklarını savunmak ve korumak, avukatların ortak ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla tüm çalışmaları yürüten, tüzel kişiliği bulunan, çalışmalarını demokratik ilkelere göre sürdüren kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşlarıdır.”,

6.4. “Baro genel kurulu” başlıklı “Kuruluşu” alt başlıklı 80 inci maddesinde; “Baro genel kurulu, baronun en yüksek organı olup levhada yazılı bulunan bütün avukatlardan kurulur.”,

6.5. “Görevleri” başlıklı 81 inci maddesinin 4 üncü fıkrasında; “Genel Kurulun görevleri şunlardır: ... Levhaya, avukatlık ortaklığı siciline yazılacakların giriş keseneğini avukatlar için en az ikibin en çok sekizbin, avukatlık ortaklıkları için en az yirmibin en çok seksenbin; yıllık keseneğini de, avukatlar için en az bin en çok dörtbin, avukatlık ortaklıkları için en az onbin en çok kırkbin gösterge rakamının her yıl bütçe kanununda Devlet memurları için belirlenen maaş katsayısının çarpımı ile elde edilecek miktar oranında tespit etmek ve bunların ödeneceği tarihleri belirlemek. ... Baro bütçesini onaylamak. ...”,

6.6. “Yönetim kurulunun görevleri” başlıklı 95 inci maddesinde; “... Yönetim kurulunun başlıca görevleri şunlardır: 1. Avukatlık onurunun ve meslek düzeninin korunmasını, meslekin adalet amaçlarına uygun olarak bağlılık ve onurla yapılmasını sağlamak, 2. Stajyer ve avukatların baroya kabul ve levhaya yazılma veya nakil işleri hakkında karar vermek” , 7. Baro mallarının idaresi hakkında raporlar hazırlayarak genel kurula hesap vermek ve bütçeyi hazırlayıp genel kurulun onayına sunmak”, 9. Staj işlerini düzenlemek ve denetlemek, 13. Genel kurul kararlarını yerine getirmek ...”,

6.7. “Birliğin kuruluş ve nitelikleri” başlıklı 109 uncu maddesinde; “Türkiye Barolar Birliği, bütün baroların katılmasıyla oluşan bir kuruluştur. Birlik, tüzel kişiliğe sahip kamu kurumu niteliğinde bir meslek kuruluşudur. Birliğin merkezi Ankara’dır.”,

6.8. “Birliğin görevleri” başlıklı 110 uncu maddesinde; “Türkiye Barolar Birliğinin görevleri şunlardır: 1. Baroları ilgilendiren konularda her baronun görüşünü öğrenip, ortaklaşa görüşmeler sonunda çoğunluğun düşünce ve görüşünü belirtmek ...”,

  1. Türkiye Barolar Birliği Avukatlık Staj Yönetmeliğinin;

7.1. “Amaç” başlıklı 1 inci maddesinde; “Bu Yönetmeliğin amacı Avukatlık stajının hukuk bilgilerini bilimsel verilerden ayrılmaksızın ve bilimin yöntemlerini kullanarak somut olaylara uygulayabilen, yargılama süresince yargılama faaliyetinin yönetimine ve kararın oluşumuna etkin biçimde katılabilen, meslek ilke ve kurallarına bağlı, hak arama özgürlüğünün yaşama geçmesi için uğraş veren, insan haklarına saygılı, demokrasi ve hukukun üstünlüğünden ayrılmayan, bağımsız ve özgür avukatların yetişmesi için hukuksal, sanatsal, eğitsel olanakların sağlanmasıdır.”,

7.2. “Kapsam” başlıklı 2 nci maddesinde; “Bu Yönetmelik, Barolar nezdinde yapılacak avukatlık stajının yapılış amacı ile biçim ve yöntemlerinin belirlenmesini kapsamaktadır.”,

7.3. “Staja Başvurma ve Staj Listesine Yazılma” başlıklı 4 üncü maddesinde;

“Avukatlık stajını yapmak isteyen aday, Baroya dilekçe ile başvurur. Dilekçeye aşağıdaki belgelerin asılları ile onanmış ikişer örneğinin eklenmesi zorunludur.

  1. a) Nüfus Cüzdanı,
  2. b) Türk veya yabancı hukuk fakültelerinden birisinin bitirildiğini gösteren belge veya lisans diploması (yabancı bir memleket hukuk fakültesini bitirmiş olanlar ayrıca, Türkiye hukuk fakülteleri programına göre eksik kalan derslerden başarılı sınav vermiş olduklarını belgelemek zorundadırlar.)
  3. c) Stajyer listesine yazılmak için başvurulan Baronun bölgesinde ikamet ettiğini gösterir ikametgah belgesi,
  4. d) Stajyer adayının Avukatlık Kanununun 3 üncü maddesinin (f) bendi ve 5 inci maddesinde yazılı avukatlığa kabule engel hallerinin bulunmadığına dair imzalı bildiri kağıdı,
  5. e) Avukatlık Kanununun 5 inci maddesinin (a) bendinde yazılı hükümlülüklerinin bulunmadığına dair arşivli adli sicil belgesi,
  6. f) Başvurduğu Baro levhasına kayıtlı iki avukat tarafından ayrı ayrı düzenlenmiş, stajyer adayının durumu hakkında avukatlık meslek ilke ve kurallarına uyacağı düşüncesini içeren bildiri kağıtları,
  7. g) Avukatlığı sürekli olarak gereği gibi yapmaya engel vücut veya akılca malul olmadığına dair resmi bir hastanenin uzman hekimliğince düzenlenmiş sağlık raporu. Belgelerde eksikliği bulunan adayın başvurusu eksik belgeler tamamlanıncaya kadar işleme konulmaz.”,

7.4. “Baronun Staj Eğitim Görevi” başlıklı 22 nci maddesinde; “Her Baro, kendi örgütsel oluşumu içinde, stajyerin, özgür, bağımsız, meslek ilkelerine bağlı, uygulamada karşılaştığı sorunları hukuk devleti ilkelerine ve hukukun üstünlüğü kurallarına uygun olarak çözümleyebilecek, adil ve etkin bir yargılamaya ulaşmak amacıyla yargının kurucu bir öğesi olarak görev yapan avukatlar yetiştirmek için staj eğitimi çalışmaları yapar. Barolar, Avukatlık Kanunu ve Yönetmelik hükümleri ile kendilerine verilen staj eğitim görevinin; bilimsel ilkelere uygun ve sürekli olarak yerine getirilmesi amacıyla Staj Eğitim birimleri oluşturabilirler. Bu birimlerin kuruluşu, işleyişi, yetki ve sorumlulukları ile benzeri konular her Baronun kendi genel kurulunca bu Yönetmelikteki ilkelere göre kabul edeceği iç Yönetmeliklerle belirlenir.”,

7.5. “Staj Eğitiminin Temel İlke ve Yöntemleri” başlıklı 23 üncü maddesinde; “Avukatlık stajının bu Yönetmeliğin amaç maddesine uygun bir şekilde yapılabilmesi, stajyerin avukatlık hukuku ve meslek kuralları bilgilerini edinebilmesi, hukuk kurallarını somut olaylara uygulayabilme yeterliliklerini arttırma avukatlık staj eğitiminin temel ilkesidir. Bu ilke doğrultusunda staj eğitim birimlerinde bir yıllık avukatlık stajı süresi içinde önceden hazırlanan ve duyurulan yıllık eğitim programı dahilinde en az (120) saatlik bir staj eğitimi verilir. Bu eğitim süresinin en az (60) saati düzenli olarak meslek ilke ve kuralları ile uygulamada avukat konularına ayrılır. Bunların dışında Barolar, staj eğitiminin nasıl yapılacağını, hangi konulardan oluşacağını yörelerinin de özelliklerini göz önüne alarak, çıkaracakları iç Yönetmelikte gösterirler. Ayrıca seminer çalışmaları yapılır. Panel, sempozyum gibi kültürel etkinlikler düzenlenir.” düzenlemelerine yer verilmiştir.

  1. KAMU DENETÇİSİ YAHYA AKMAN’IN KAMU BAŞDENETÇİSİNE ÖNERİSİ
  2. Başvuranın iddiaları, idarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; hazırlanan “Tavsiye Karar Önerisi” Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.

 

  1. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
  2. Hukuka ve Hakkaniyete Uygunluk Yönünden Değerlendirme
  3. Kurumumuza şikayet başvurusunda bulunan başvuran, 1 no.lu paragrafta açıklandığı üzere, Ankara Barosu Başkanlığı tarafından alınan staj kaydiyesinin tarafına iadesini talep etmektedir.
  4. Bilindiği üzere avukatlık stajı yapmak, avukat olmanın ön koşulu olan yasal bir zorunluluktur. Bu bağlamda oluşturulan yasal mevzuatına bakıldığında; avukatlık stajının, 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun 15. ve 27. maddeleri arasında ve bu hükümler uyarınca çıkarılan Türkiye Barolar Birliği (TBB) Avukatlık Staj Yönetmeliği’nde düzenlendiği görülmektedir.
  5. 1136 sayılı Kanun’un “aranacak şartlar” başlıklı 16 ncı maddesinde; 3 üncü maddenin (a), (b) ve (f) bentlerinde yazılı koşulları taşıyan ve Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavında başarılı olanlardan, stajyer olarak sürekli staj yapmalarına engel işleri ve 5 inci maddede yazılı engelleri bulunmayanların, staj yapacakları baroya bir dilekçe ile başvuracakları hüküm altına alınmıştır. İlgili bentler; “a) Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak, b) Türk hukuk fakültelerinden birinden mezun olmak veya yabancı memleket hukuk fakültesinden mezun olup da Türkiye hukuk fakülteleri programlarına göre noksan kalan derslerden başarılı sınav vermiş bulunmak ve f) Bu Kanuna göre avukatlığa engel bir hali olmamak gerekir.” ifadelerini içermektedir.
  6. Diğer yandan TBB Avukatlık Staj Yönetmeliği’nin 4 üncü maddesinde avukatlık stajı yapmak isteyen adayların başvuru esasları ile başvuru esnasında sunması istenilen evraklara detaylı olarak yer verilmiştir. Bunlar; “… Nüfus Cüzdanı, Türk veya yabancı hukuk fakültelerinden birisinin bitirildiğini gösteren belge veya lisans diploması (yabancı bir memleket hukuk fakültesini bitirmiş olanlar ayrıca, Türkiye hukuk fakülteleri programına göre eksik kalan derslerden başarılı sınav vermiş olduklarını belgelemek zorundadırlar), Stajyer listesine yazılmak için başvurulan Baronun bölgesinde ikamet ettiğini gösterir ikametgah belgesi, Stajyer adayının Avukatlık Kanununun 3 üncü maddesinin (f) bendi ve 5 inci maddesinde yazılı avukatlığa kabule engel hallerinin bulunmadığına dair imzalı bildiri kağıdı, Avukatlık Kanununun 5 inci maddesinin (a) bendinde yazılı hükümlülüklerinin bulunmadığına dair arşivli adli sicil belgesi, Başvurduğu Baro levhasına kayıtlı iki avukat tarafından ayrı ayrı düzenlenmiş, stajyer adayının durumu hakkında avukatlık meslek ilke ve kurallarına uyacağı düşüncesini içeren bildiri kağıtları, Avukatlığı sürekli olarak gereği gibi yapmaya engel vücut veya akılca malul olmadığına dair resmi bir hastanenin uzman hekimliğince düzenlenmiş sağlık raporu.” olarak sayılmıştır. Sayılan evraklar arasında staj başvuru kaydiyesine rastlanılmadığı görülmektedir.
  7. İdarenin; 65. Olağan Genel Kurulu’nda bütçe uygulama ilkeleri içerisine yer alan staj kaydiyesine ilişkin kalemin; “Staj başvuru kaydiyesi 450,00-TL’dir. Ankara Barosu Yönetim Kurulu bu miktarı %100’e kadar artırmaya yetkilidir.” şeklindeki düzenlediği anlaşılmıştır. Baro genel kurulu Avukatlık Kanunu 80 inci maddesinde “..Baronun en yüksek organı olup levhada yazılı bulunan bütün avukatlardan kurulur.” şeklinde tanımlanmıştır. Baro bütçesini onaylamak, Genel Kurulun, Avukatlık Kanunu’nun 95 inci maddesinin 13 üncü fıkrası uyarınca Genel Kurul kararlarını yerine getirmek ve bütçeyi hazırlayıp genel kurulun onayına sunmakta Baro Yönetim Kurulunun yükümlülüklerindendir. Gerek Yönetim Kurulu’nun bütçe kalemleri ihdas etme, kalemler arasında aktarma yapma ve yeni kalemler tesis etme yetkisi ve gerekse de Genel Kurul’un bütçeyi onaylama yetkisinin kullanımı yasa ve yönetmelikler kapsamında kullanılmalıdır.
  8. Söz konusu yetki kullanımının yasal temelini incelemek amacıyla, Türkiye Barolar Birliği Avukatlık Staj Yönetmeliğinin “Amaç” başlıklı 1 inci ve “Staj Eğitiminin Temel İlke ve Yöntemleri” başlıklı 23 üncü maddeleri birlikte değerlendirildiğinde;

14.1. Avukatlık stajının mesleğe henüz başlamamış stajyerler için; hukuk bilgilerini, bilimsel veri ve yöntemleri kullanarak somut olaylara uygulayabilmeleri, yargılama sürecine etkin katılım sağlayabilmeleri, meslek ilke ve kurallarına bağlı, hak arama özgürlüğünün yaşama geçmesi için uğraş veren, insan haklarına saygılı, demokrasi ve hukukun üstünlüğünden ayrılmayan, bağımsız ve özgür avukatların yetiştirilmesi için hukuksal, sanatsal, eğitsel olanakların sağlanma süreci olduğu, bu süreçte temel ilkenin; stajyerin avukatlık hukuku ve meslek kuralları bilgilerini edinebilmesi, hukuk kurallarını somut olaylara uygulayabilme yeterliliklerini arttırmak olduğu,

14.2. Bu ilke doğrultusunda staj eğitimi verileceği, ayrıca seminer çalışmaları yapılıp, panel, bilgi şöleni gibi kültürel etkinlikler düzenleneceği ifade edilmiş, ayrıca her Baronun, kendi örgütsel oluşumu içinde, stajyerin, özgür, bağımsız, meslek ilkelerine bağlı, uygulamada karşılaştığı sorunları hukuk devleti ilkelerine ve hukukun üstünlüğü kurallarına uygun olarak çözümleyebilecek, adil ve etkin bir yargılamaya ulaşmak amacıyla yargının kurucu bir öğesi olarak görev yapan avukatlar yetiştirmek için staj eğitimi çalışmaları yapacağı hükme bağlanmıştır.

  1. Diğer yandan İdare tarafından alınan Staj Eğitim Gideri Ödentisinin yasal mevzuatta yer almadığı, oysa bir diğer gelir kalemi olduğu ifade edilen baro keseneğinin (aidat), 1136 sayılı Kanun’un 65 inci maddesinde düzenlendiği, bu yönüyle Kanun koyucu tarafından benzer bir düzenlemenin staj kaydiyesi için getirilmediği bilakis 1136 sayılı Kanun’da stajyerlere Barolarca yardım yapılmasına ilişkin hükümlere yer verildiği görülmektedir.
  2. Barolar tarafından staj giriş ücretlerinin alınmasının aslında; staj başvuruları, staj sırasındaki işlemler ve staj bitimindeki işlemler için Baro bünyesinde personel istihdam edilmesi, dersliklerin eğitime uygun şekilde tutulması için ayrıca temizlik gideri ve personel istihdamı zorunluluğu doğması, dersliklerin bulunduğu binaya kira bedeli ödenmesi, oluşan temizlik masrafları vb. kalemlerin, Barolara, zorunlu staj eğitiminin yürütülmesi kapsamında yasalarla verilen görev doğrultusunda yerine getirildiği, bir diğer anlatımla, işin doğasından kaynaklandığı, ilgili Kanun ve Yönetmelik birlikte ele alındığında; hem staj eğitiminin amacı ve temel ilkeleri hem de kanun koyucu tarafından bu yönde bir irade konulmamış olması, stajyerlerden alınan staj kaydiyesinin yasal bir dayanağı olmadığını göstermektedir.
  3. Kurumumuzca aynı konuda daha önce verilen 20/06/2017 tarih ve 2016/5045 sayılı Tavsiye Kararında da yer verilen, kesinleşen Tekirdağ İdare Mahkemesi 01/04/2016 tarih ve E. 2015/1621 ve K. 2016/379 sayılı kararında “... Olayda stajyer avukat olan davacıdan kayıt sırasında dosya ücreti bedeli alınmasına dayanak olabilecek yasal dayanak bulunmadığı görülmekle bu ücretin alınmasına yönelik alınan 08/04/2010 tarih ve 56 sayılı Yönetim Kurulu Kararı ile bu karar uyarınca davacıdan 500 TL staj dosya ücreti alınmasında hukuka uyarlık görülmemiştir. ...” gerekçesi ile dava konusu işlemlerin iptaline hükmedilmiştir.
  4. Tüm bu açıklamalara ilaveten; Avukatlık Kanunun 109. maddesinde Türkiye Barolar Birliği “bütün baroların katılmasıyla oluşan tüzel kişiliğe sahip kamu kurumu niteliğinde bir meslek kuruluşu” olarak tanımlanmıştır. Avukatlık Kanunu 110. maddesinde ise; “Baroları ilgilendiren konularda her baronun görüşünü öğrenip, ortaklaşa görüşmeler sonunda çoğunluğun düşünce ve görüşünü belirtmek ve Baroların çalışmalarını ortak amaca ulaşacak şekilde tasarlayıp meslekin gelişmesini sağlamak” TBB’nin görevleri arasında sayılmıştır. Bu ifadelerden TBB’nin barolar üzerinde eşgüdüm ve uygulamada birlik sağlamaya yönelik yetkileri olduğu anlaşılmaktadır. (Gürseler, Güneş, Baroların Bağımsızlığı, TBB Dergisi, Sayı 54, 2004, S. 314).
  5. Bu açıklamalar kapsamında; ülkemizde mevcut barolar arasında stajyer avukat adaylarından staj kaydiye bedeli talep edilmesi hususunda bir uygulama birliği olmadığı, staj kaydiye bedeli adı altında Kanunda açık bir düzenlenme de olmadığı görülmekle; Türkiye Barolar Birliği’nin bu konuda barolar arasında bir uygulama birliği sağlanması adına ortak bir çalışma yürütmesi gerektiği değerlendirilmektedir.
  6. Şikâyet konusu; başvuranın iddiaları, İdarenin açıklamaları, ilgili mevzuat ve emsal yargı kararları göz önüne alınarak değerlendirildiğinde; başvurandan alınan 550 TL tutarındaki staj giriş ücretinin yasal dayanağının olmadığı, stajyer avukatlardan staj eğitiminin temel ilke ve amaçlara uygun sürdürülebilmesinde zorunlu bir kalem olmayan söz konusu ücretin başvurana iade edilmesi ve Barolar tarafından staj kaydiye ücreti alınması hususunda bir uygulama birliği sağlanması adına TBB tarafından bir çalışma yürütülmesi gerektiği kanaatine varılmıştır. B. İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme
  7. İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 6 ncı maddesinde yer verilmiş olup, idareden istenilen bilgi ve belgelerin süresi içinde ve gerekçeli olarak Kurumumuza gönderildiği, ayrıca idarenin başvuranla ilgili işlemlerinde kanunlara uygunluk, makul sürede karar verme ve kararın geciktirilmeksizin bildirilmesi ilkelerine uygun davrandığı anlaşılmıştır. VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA
  8. 6328 sayılı Kanunun 21. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca tavsiye kararı üzerine otuz gün içinde herhangi bir işlem tesis edilmez veya eylemde bulunulmaz ise durmuş olan dava açma süresi kaldığı yerden işlemeye başlayacaktır. Buna göre; ilgili idarenin işlemine karşı (varsa) dava açma süresinden arta kalan sürede Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açıktır.

VII. KARAR

Yukarıda yapılan açıklamalar, anılan mevzuat hükümleri ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde, ŞİKAYETİN KABULÜNE;

Stajyer avukat olan başvurucudan staj kaydiye ücreti alınmasına yasal dayanak bulunmadığı görülmekle; başvurucudan alınan 550 TL tutarın iade edilmesi hususunda ANKARA 1 NOLU BAROSU BAŞKANLIĞINA ve staj kaydiye ücretine ilişkin barolar arasında bir uygulama birliğinin sağlanması hususunda TÜRKİYE BAROLAR BİRLİĞİ BAŞKANLIĞINA TAVSİYEDE BULUNULMASINA,

6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, Ankara 1 Nolu Barosu Başkanlığı ve Türkiye Barolar Birliği Başkanlığı tarafından bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,

Tavsiye Kararının BAŞVURANA, ANKARA 1 NOLU BAROSU BAŞKANLIĞINA VE TÜRKİYE BAROLAR BİRLİĞİ BAŞKANLIĞINA tebliğine;

Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi.

 

Şeref MALKOÇ

Kamu Başdenetçisi

https://www.aslanpinar.combilgi-bankasi/kararlar/kamu-denetciligi-kurumu-ombudsmanlik-tavsiye-kararlari/barolar-tarafindan-alinan-staj-kaydiye-ucretinin-iade-edilmesi-gerekir

https://www.aslanpinar.com/bilgi-bankasi/kararlar/kamu-denetciligi-kurumu-ombudsmanlik-tavsiye-kararlari/barolar-tarafindan-alinan-staj-kaydiye-ucretinin-iade-edilmesi-gerekir

Diğer Kararlar