Hakkında kesinleşmiş mahkumiyet bulunmayanların çalışma hakkı ve özgürlüğüne sınırlama getiren Özel Öğretim Kurumları Kanunu hükmü Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edildi

• Tarih: 12.04.2022
• Yazar: Stj. Öğr. Dila Sultan ÇİLESİZ

Hakkında kesinleşmiş mahkumiyet bulunmayanların çalışma hakkı ve özgürlüğüne sınırlama getiren Özel Öğretim Kurumları Kanunu hükmü Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edildi

12.04.2022 tarihli ve 31807 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Anayasa Mahkemesi Kararı, 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu’nun 4. maddesinin 7141 sayılı Kanun’un 11. maddesiyle değiştirilen birinci fıkrasında yer alan “…veya haklarında bu suçlardan dolayı kovuşturma bulunmaması,…”  hükmünün iptali talebine ilişkindir.

Somut olayda, özel bir eğitim kurumunda öğretmen olarak görev yapan davacı hakkında dolandırıcılık ve sahtecilik suçlarından kovuşturma bulunması nedeniyle davacının öğretmenlik görevine son verilmesine yönelik idari işlemin iptali talebiyle dava açılmıştır.

Gaziantep Bölge İdare Mahkemesi 4. İdari Dava Dairesi nezdinde görülen davada, mahkeme tarafından itiraz konusu kuralın masumiyet karinesine aykırı olduğu, henüz hakkında kesinleşmiş bir mahkeme kararı bulunmayan kişinin özel eğitim kurumlarında çalışmasının engellendiği belirtilerek kuralın Anayasa’nın 38. maddesine aykırı olduğu ileri sürülerek iptaline karar verilmesine ilişkin talepte bulunulmuştur.

İtiraz konusu hükmün yer aldığı fıkrada, sayılan suçların özel öğretim kurumlarının gerçek kişi kurucuları, tüzel kişi kurucularının yönetim organları, kurucu temsilcileri ve personeli tarafından işlenmesi halinde bu kişiler hakkında ilgili suçlardan dolayı kovuşturma bulunmaması şartı yer almaktadır.

Anayasa Mahkemesi tarafından yapılan değerlendirme sonucunda incemelemenin "personelinde” ve “dolandırıcılık, sahtecilik” ibareleri yönünden yapılması gerektiği kanaatine varılmış olup Anayasa’nın 13., 48. ve 49. maddeleri yönünden de inceleme yapılmıştır.

İtiraz konusu kuralda özel öğretim personeli olacak kişiler hakkında dolandırıcılık veya sahtecilik suçlarından dolayı kovuşturma bulunmaması şartı aranıyor olması, anılan kuralla çalışma hakkı ve özgürlüğüne yönelik bir sınırlama getirildiğini göstermektedir.

Temel hak ve özgürlüklere ilişkin sınırlama getiren düzenlemeler, kanunla yapılacak olup Anayasa'da öngörülen sınırlama sebebine uygun ve ölçülü olması gerekmektedir. İtiraz konusu hükmün çalışma hakkı ve özgürlüğünü sınırlamaya yönelik olması, ilgili hükmün de belirli, ulaşılabilir ve öngörülebilir nitelikte olmasını gerektirmektedir. Bu husus, Anayasa'nın 2. maddesinde güvence altına alınan hukuk devleti ilkesinin bir gereği olarak ortaya çıkmaktadır.

Ölçülülük, Anayasa'nın 13. maddesinde güvence altına alınmış olup elverişlilik, gereklilik ve orantılılık ilkelerini kapsamaktadır. Ölçülülük ilkesi gereği, aynı amaca daha hafif bir araçla ulaşılması mümkün iken daha ağır bir aracın seçilmesi halinde gereklilik ilkesine aykırılık meydana geleceğinden yapılan sınırlama da ölçüsüz hale gelecektir.

İtiraz konusu hükmün yer aldığı fıkra uyarınca özel öğretim kurumlarına alım esnasında anılan kişiler hakkında kişiler hakkında dolandırıcılık ve sahtecilik suçlarından kovuşturma bulunmaması gerektiği gibi görevin yerine getirildiği dönemde de bulunmaması şarttır. Ancak ilgili düzenlemeyle ulaşılmak istenen amaca, özel öğretim kurumlarına alım esnasında ilgili makamlara takdir yetkisi tanımak, kovuşturma sonuna kadar bekleme yetkisi vermek suretiyle; görevini yerine getirmekte olan personel yönünden ise kovuşturma durumunun iş sözleşmelerinin askıda kalması hâllerinden biri olarak kabulü gibi tedbirlerde ulaşılması mümkündür. Amaca ulaşabilmek için ilgili düzenlemede yer alan sınırlamadan daha hafif bir sınırlamayla ulaşılması mümkün olduğundan sınırlamanın ölçülülük ilkesine uygun olduğu söylenemeyecektir.

Açıklanan nedenlerle Anayasa Mahkekesi tarafından, 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu’nun 4. maddesinin 7141 sayılı Kanun’un 11. maddesiyle değiştirilen birinci fıkrasında yer alan "veya haklarında bu suçlardan dolayı kovuşturma bulunmaması,” ibaresinin, anılan fıkrada yer alan “personelinde” ve “dolandırıcılık, sahtecilik,” ibareleri yönünden Anayasa'nın 13., 48. ve 49. maddelerine aykırı olduğu gerekçesiyle iptaline karar verilmiştir.